Door Bij Nader Inzien (redactie)
Door: Eddo Evink (Rijksuniversiteit Groningen)
Dit is een kleine ode aan een korte tekst, aan de transcriptie van een lezing van een filosoof die helaas minder bekendheid geniet dan hij verdient. De lezing is getiteld “The Spiritual Person and the Intellectual” en werd op 11 april 1975 gegeven door de Tsjechische filosoof Jan Patocka.[1]
Jan Patocka (1907-1977) kan worden gerekend tot de tweede generatie fenomenologen, samen met denkers als Sartre, Merleau-Ponty en Levinas. Hij is veel minder bekend dan dit drietal, maar zijn denken is minstens zo interessant en belangwekkend. Hij hield deze lezing halverwege de ondergrondse seminars die hun neerslag vonden in zijn boek “Ketterse essays over geschiedfilosofie”. De globale strekking is dat de ware filosoof niet een intellectueel is die zijn brood verdient met het lezen en interpreteren van moeilijke boeken, maar iemand die “in waarheid leeft”. Dat wil zeggen: iemand die de onzekerheid van het menselijk leven aanvaardt en deze onzekerheid als uitgangspunt neemt om te zoeken naar wat waar en goed is, zonder zich bij de geijkte antwoorden neer te leggen. De zoektocht naar waarheid zal nooit een definitief eindpunt vinden, maar vindt plaats in een heen en weer-beweging tussen enerzijds de concrete vraagstukken waarop we een antwoord proberen te vinden met behulp van vaste uitgangspunten en overtuigingen, en anderzijds het radicaal ondervragen van die overtuigingen en de poging ze te verantwoorden.
Deze levenshouding, die Patocka ook met een Platoonse uitdrukking de “zorg voor de ziel” noemt, was een belangrijke inspiratiebron voor die bekendere Tsjechische dissident en latere president, Václav Havel.
Dit is een aflevering uit de rubriek ‘Een Kleine Ode Aan’. In ongeveer 250 woorden looft een Nederlandse of Vlaamse auteur een al dan niet vergeten filosofisch pareltje.
Verder lezen:
[1] Jan Patocka, ‘The Spiritual Person and the Intellectual’, in: Living in Problematicity, Praag: OIKOMENH, 2007, p. 51-69
Beste Eddo, bedankt voor deze interessante ode. Is de oorspronkelijke tekst online ergens beschikbaar (te maken)? Dank voor uw reactie. H.grtn Misha