Door Josette Daemen (Universiteit Leiden)

Onder de meest progressieve millennials was de term al een tijdje in zwang, maar pas met het laatste hitje van Arjen Lubach verankerde het Amerikaanse modewoord zich in het vocabulaire van een breder Nederlands publiek: woke.

De kwalificatie wordt verdiend door eenieder die zijn of haar ogen heeft geopend – letterlijk: wakker is geworden – voor de onderdrukkende structuren die de wereld ook in de eenentwintigste eeuw nog steeds kenmerken (denk aan racisme, seksisme en kapitalisme). Een sticker krijgt degene die zich bovendien bewust is van zijn of haar eigen plek binnen die structuren (check your privilege).

Ultieme wokeness wordt bereikt door hen die zich ook nog eens actief teweerstellen tegen die structuren (bijvoorbeeld door mee te lopen in een anti-racismedemonstratie of in drag naar de verjaardag van tante Cor te gaan).

Ze proberen anderen niet te overtuigen van mooie idealen, maar trachten hun ogen te openen voor naakte feiten

Red pill

Aan de andere kant van het politieke spectrum geniet een andere metafoor uit de VS grote populariteit: de red pill. Het idee komt uit de sciencefictionfilm The Matrix: de gewone wereld is één grote illusie; de werkelijkheid kan men pas ontwaren zodra men die rode pil heeft geslikt.

In dit discours mag iemand zich geredpilld noemen wanneer hij (of, zeldzamer, zij) heeft ingezien dat feministen, Joden, en linkse machthebbers (kortweg: bluepillers) bezig zijn met een totale indoctrinatie van de samenleving.

Bonuspunten zijn er ditmaal voor degenen die zich voegen bij de strijd tegen dit complot van blauwpilligen. Vooralsnog wordt deze strijd vooral aangevoerd vanuit de duisterder krochten van het internet, maar ze duikt steeds vaker op in het bovengrondse debat. 

Hoe scherp zij die woke zijn geworden of een red pill hebben genomen ook zeggen te zien, ook zij ontkomen er niet aan om de blik een keer van buiten naar binnen te richten

Waarheid versus waarden

Interessant is dat zowel de woke- als de redpill-gemeenschap gebruikmaakt van eenzelfde soort idee, namelijk dat er een waarheid bestaat waarvan gewone mensen zich niet bewust zijn en die slechts door een selecte kliek wordt ingezien.

Dit idee bepaalt tevens de tactiek van het activisme van beide groepen: ze proberen anderen niet te overtuigen van mooie idealen, maar trachten hun ogen te openen voor naakte feiten. In de oorlog tegen onderdrukkende machtsstructuren, dan wel linkse indoctrinatie, wordt het wapen niet gevormd door waarden maar door waarheid.

Blik naar binnen

Sommigen zullen de verschuiving van waardenstrijd naar waarheidsstrijd zien als een positieve ontwikkeling. Waarden worden immers niet universeel gedeeld. Over waarheid valt tenminste overeenstemming te bereiken.

Maar – zul je altijd zien – de postmodernist komt het feestje weer verstoren. Postmodernisten leren ons dat wij helemaal niet in staat zijn om de zuivere werkelijkheid als zodanig te kennen; onze perceptie van de wereld om ons heen wordt onvermijdelijk vertroebeld door onze achtergronden en overtuigingen. 

Hoe scherp zij die woke zijn geworden of een red pill hebben genomen ook zeggen te zien, ook zij ontkomen er niet aan om de blik een keer van buiten naar binnen te richten. De waarden die ze in hun eigen kern zullen aantreffen, vormen uiteindelijk toch ook de onontkoombare kern van het debat.

Verder lezen

Kevin Thoma in de Volkskrant “Hoe de ‘red pill’ van The Matrix werd gekaapt door vrouwenhaters en rechts-extremisten”.

Damon Young in The New York Times “In Defense of ‘Woke’. Donald Trump and his supporters want the rest of us to stay asleep”.


Meer:

Volg ons op

TwitterInstagramFacebook

Op de hoogte blijven per mail?

Wanneer wil je een e-mail ontvangen?

Steun ons

Doneer Word vriend