Door Josette Daemen (Universiteit Leiden)

Le Deuxième Sexe (1949), het magnum opus van Simone de Beauvoir, is een ware life changer.

Op maatschappelijk niveau, vanwege de bijdrage die de studie heeft geleverd aan de emancipatie van de vrouw in de tweede helft van de vorige eeuw.

Maar ook voor de individuele lezer, of in ieder geval de vrouwelijke lezer, of in ieder geval deze vrouwelijke lezer: het lezen van die negenhonderd pagina’s werkte voor mij op zichzelf al als een bevrijding.

Voor de 21^e-eeuwse vrouw die daar geen tijd voor heeft, zet ik de belangrijkste lessen op een rij.

Mannen hebben het goed bekeken

De eerste openbaring die uit het boek naar voren komt: mannen hebben het goed bekeken. In de geschiedenis van de mensheid is het lange tijd – en tot op zekere hoogte ook vandaag nog – alleen mannen gegund om boven hun lichaam uit te stijgen, om nieuwe dingen te scheppen, om hun stempel te drukken op de wereld om zich heen, om zichzelf te verwezenlijken.

Vrouwen, daarentegen, zijn hun lichaam, reproduceren slechts nieuwe lichamen, houden de soort in stand, maar verwerkelijken niet zichzelf. De man creëert, de vrouw conserveert – terwijl de mens juist in creatie zijn vrijheid vindt.

Laat je niet voor de gek houden

De tweede les: laat je niet voor de gek houden. Veelgehoord is de stelling dat de typisch ‘vrouwelijke’ activiteit van het verzorgen van anderen juist heel mooi is; zelfs superieur aan de ‘mannelijke’ preoccupatie met het eigen ik.

De Beauvoir heeft daar, op z’n zachtst gezegd, zo haar twijfels bij. Op z’n minst is het verdacht dat degenen die deze mening het luidst verkondigen, vaak voor zichzelf toch het creërende boven het conserverende leven verkiezen.

Neem het heft in eigen hand

Tot slot: neem het heft in eigen hand. Uiteindelijk is het aan de vrouw om het scheppende bestaan ook voor zichzelf op te eisen. In plaats van alleen de voorwaarden te creëren voor het leven van anderen, moet ze zelf gaan leven.

Een vrouw, zo leert De Beauvoir ons, is meer dan een lichaam, een moeder, een dochter, een partner – bovenal is ze een mens, die vrij wil zijn door erop uit te gaan, te spreken, te werken, te maken, door zich op de wereld te manifesteren.

Ze heeft groot gelijk.

Verder lezen en luisteren

De Beauvoir, S. (2019). De tweede sekse: Feiten, mythen en geleefde werkelijkheid (J. Hardenberg & J. Mordegaai, Vert.). Utrecht: Erven J. Bijleveld.

Kirkpatrick, K. (2020). Simone de Beauvoir: Een leven (K. van Klaveren, I. Nathoe & M. Meynen, Vert.). Utrecht: Ten Have.

Dugardyn, R. (Ed.). (2020). Waarom ik van Simone de Beauvoir houd. Utrecht: Ten Have.

Philosophy Bites interview met Kate Kirkpatrick door Nigel Warburton.