Door Han Thomas Adriaenssen (Rijksuniversiteit Groningen)

Wat maakt iemand tot de persoon die hij of zij is? In zijn Essay Concerning Human Understanding uit 1690 beredeneerde de Engelse filosoof John Locke dat je bent wie je bent door de gedachten die je hebt, en door het verleden dat je je herinnert.

Locke illustreerde dit idee als volgt. Stel je voor dat je op een ochtend wakker wordt, en ontdekt dat je lichaam tijdens de nacht een bizarre transformatie heeft ondergaan. Je ogen zijn van kleur veranderd, je haar is langer dan ooit, en in de spiegel zie je een gezicht dat je nog nooit eerder hebt gezien.

Toch weet je zeker dat jij het bent, in dit vreemde lichaam. Waarom? Omdat je wakker bent geworden met dezelfde overtuigingen als altijd, dezelfde ideeën als altijd, en dezelfde herinneringen als altijd.

Op de hoogte blijven? Volg ons op Twitter, Facebook en Instagram.

Deze theorie heeft ingrijpende gevolgen. Eén daarvan is dat globaal geheugenverlies neerkomt op verandering van persoonlijkheid. Iemand die geen herinneringen meer heeft aan haar jeugd is niet meer dezelfde persoon als vroeger.

Locke was zich bewust van deze consequentie, en ging nog een stapje verder. Wanneer iemand geen herinneringen meer heeft aan haar jeugd, kunnen we haar volgens Locke niet meer verantwoordelijk houden voor daden uit haar jeugd. Dat zou net zo onrechtvaardig zijn als de ene persoon verantwoordelijk houden voor wat een andere persoon heeft gedaan.

De theorie van Locke blijft tot op de dag van vandaag vragen oproepen. Stel dat ik door een ongeval gedurende vijf jaar geheugenverlies heb. Ben ik dan gedurende vijf jaar een andere persoon dan vroeger, en dus niet meer verantwoordelijk voor mijn daden van voor het ongeval? En wat dan als mijn herinneringen na die vijf jaar één voor één weer terugkomen? Word ik dan beetje bij beetje weer dezelfde persoon als vroeger, en dus opnieuw verantwoordelijk voor mijn daden van voor het ongeval?

Locke’s theorie van persoonlijke identiteit lijkt misschien eenvoudig, maar geeft 300 jaar na dato nog meer dan genoeg stof tot nadenken.

Vond je dit een goed artikel? Bij Nader Inzien zet zich in voor de verspreiding van serieuze filosofische kennis en analyse. We kunnen het platform draaiende houden dankzij de inzet van vrijwillige auteurs en redacteuren en de steun van lezers zoals jij. Word daarom vriend van BNI of steun ons met een donatie.

Meer:

Volg ons op

TwitterInstagramFacebook

Op de hoogte blijven per mail?

Wanneer wil je een e-mail ontvangen?

Steun ons

Doneer Word vriend

1 Comment

  1. Inmiddels is ook de wetgeving veranderd. Wetgeving die is aangepast aan ontwikkelingen op het gebied van o.a. maatschappij, rechtvaardigheidsgevoel, ethiek, medische- en psychologische kennis en filosofische inzichten.
    Een crimineel die zegt dat hij zich het strafbare feit niet kan herinneren, maar dat wel als bewezen wordt beschouwt, zal zijn straf toch opgelegd krijgen.
    Niet alles wat oude filosofen bedachten is nog bruikbaar.

Comments are closed.