Door Gwendolyn Bolderink (masterstudent aan de Universiteit van Amsterdam)

Ik ontnam hem zijn mannelijke rol, zei hij. Ik was begin twintig en probeerde tijdens de seks eens wat actiever te zijn. In plaats van achterover te liggen en af te wachten wat er zou gebeuren, wilde ik bepalen wat we deden, hoe we dat deden en hoe snel. Mijn initiatief werd niet met veel enthousiasme ontvangen: hij voelde zich niet mannelijk meer. Mijn vrouwelijke rol was blijkbaar die van passief object. Stil liggen, mooi zijn en met gekreun laten merken dat hij een goede prestatie leverde.

Mijn ervaring met seksisme in de slaapkamer werd alleen maar groter toen ik een langere periode vrijgezel was en veel ging daten met mannen. Los van mannen die bleven aandringen op seks of mannen die me probeerden over te halen zonder condoom seks te hebben (‘Kan je niet gewoon een morning-afterpil kopen?’), bleef ik er telkens tegenaan lopen dat een actievere houding van mijn kant niet gewaardeerd werd.

Maar ik merkte ook: als iemand mij wél vroeg wat ik wilde doen, wist ik het niet. Ik had simpelweg geen antwoord op die vraag. Sterker nog, ik durfde niet eens te zeggen dat ik bijvoorbeeld liever gebeft werd dan gepenetreerd. En feedback geven? Iets zeggen als: ‘Hee, misschien moet die vinger, dat wat je nu doet, net iets langzamer gaan’ – dat was al helemaal een stap te ver. Altijd bang de mannelijke fragiliteit te kwetsen, altijd bang om mijn eigen genot boven dat van de man te plaatsen.

Ik durfde niet eens te zeggen dat ik liever gebeft werd dan gepenetreerd

Seks stond meestal in het teken van de man die klaarkwam. Een orgasme was voor mij zelden weggelegd. En ik ben niet de enige vrouw met dit probleem: waar negentig procent van de mannen klaarkomt, heeft slechts dertig procent van de vrouwen tijdens heteroseks een orgasme. Waar komt deze orgasmekloof vandaan? En wat kunnen we doen om hem te dichten? Twee zaken spelen hierin een rol: de passieve houding die we vrouwen aanleren en het feit dat we de aanwezigheid van het mannelijke orgasme in ons seksuele leven nooit bevragen.

Troebel

Volgens Simone de Beauvoir staat vrouwelijke seksualiteit volledig in het teken van passiviteit en objectificatie. Een vrouw bekijkt niet, ze wordt bekeken. Een vrouw raakt niet aan, ze wordt aangeraakt. Een vrouw neemt niet, ze wordt genomen. De man bepaalt welke posities er van het seksuele menu worden gekozen, de vrouw moet vooral mooi zijn en sexy lingerie dragen. Een vrouw ‘kan alleen nemen als ze een prooi is: ze moet een passief ding worden, een belofte van onderdanigheid’, schrijft De Beauvoir hierover in De tweede sekse.

De norm die we op vrouwelijke (en mannelijke) seksualiteit leggen, staat haaks op wat seks eigenlijk is. De Beauvoir stelt dat de erotische ervaring iets fundamenteels blootlegt van de menselijke conditie, namelijk dat we ambigue wezens zijn. Ambigu? Tijdens seksuele interacties merken we dat we nooit enkel actieve wezens of passieve wezens zijn, maar altijd beiden tegelijk. We zijn nooit louter iemand aan het bekijken of aanraken, we worden andersom ook altijd bekeken of aangeraakt.

In de erotische ervaring wisselen aanraking en aangeraakt worden elkaar zo snel af dat er eigenlijk geen grens meer bestaat tussen de twee ervaringen. Aanraken en aangeraakt worden, lopen in elkaar over. De grenzen tussen actief en passief, tussen jou en de ander, zijn vaag. Die troebelheid – die ons hele leven doorsijpelt maar die het sterkst naar voren komt in onze seksualiteit – noemt De Beauvoir ambiguïteit.

Bevende benen

Het orgasme is ook zo’n ervaring van ambiguïteit. Geen ervaring van ambiguïteit tussen personen, maar wel van ambiguïteit binnen het eigen lichaam.

Wat gebeurt er bij een orgasme? Het ene orgasme is het andere niet, maar vaak is er sprake van oncontroleerbare bewegingen: er kunnen schokken trekken door het lichaam en benen kunnen beginnen te beven. Dat we die bewegingen niet kunnen controleren, betekent ook dat een orgasme een oefening is in het loslaten van de controle: een climax bij jezelf afdwingen is meestal de perfecte manier om juist géén hoogtepunt te bereiken. Maar een orgasme overkomt je ook niet zomaar. Je moet er wel íéts voor doen.

Een orgasme overkomt je niet zomaar. Je moet er wel íéts voor doen

Dat kan zijn: afleidende gedachtes als ‘presteer ik wel goed’ of ‘zie ik er wel goed uit’ uitschakelen en focussen op de ervaring in je lichaam, net iets sneller of juist iets langzamer bewegen, net iets meer druk uitoefenen of juist minder, de vinger (of een ander lichaamsdeel/apparaat/voorwerp) net een tikkeltje hoger plaatsen op de penis of juist naar de zijkant van de clitoris. En wanneer je merkt dat een orgasme nabij is, kan even zuigen aan een oorlel of zoenen in een nek precies de handeling zijn die zorgt voor die bevende benen.

Met je lichaam leer je reageren op de oncontroleerbare bewegingen die eigen zijn aan het orgasme. Je leert het genot op te wekken zonder het af te dwingen. Een orgasme is dus een vorm van een actieve overgave, iets tussen een passieve en een actieve houding in.

Maar wat als je niet kan ontsnappen uit die passiviteit? Hoe kan je jezelf dan ooit overgeven aan zo’n ambigue ervaring als het orgasme? Door vrouwen op te sluiten in een rol van passiviteit, sluiten we hen af van de lichamelijke ervaring die nodig is om klaar te komen. Vrouwen krijgen geen ruimte om seksuele handelingen uit te voeren die fijn zijn voor henzelf in plaats van de ander. Sterker nog: we leren ze af om die ruimte in te durven nemen.

Kreunen

Willen we de orgasmekloof dichten, dan moeten we de heersende gendernormen over seks volledig loslaten. Laat de vrouw de man eens nemen! Wees dominant, lik, bijt, zuig en knijp. En mannen: laat je nemen, geef je over aan de vrouw, wees onderdanig en kreun als je wilt kreunen.

Ik pleit niet voor een omkering van de rollen. Dat zou slechts het probleem omdraaien. Ik pleit voor een speelsheid met die rollen, voor het loslaten van onze ideeën over hoe mannen en vrouwen zich zouden moeten gedragen. Ik pleit voor ambiguïteit tussen mannen en vrouwen, ook in ons seksleven.

Laat de vrouw de man eens nemen!

Een van de belangrijkste manieren om dit te bereiken – en dit klinkt misschien paradoxaal – is juist door niet zo te focussen op die orgasmes. Als we het hebben over de orgasmekloof, hebben we het altijd over het gebrek aan orgasmes voor vrouwen. Wat we nooit in twijfel lijken te trekken, is het idee dat mannen recht zouden hebben op orgasmes. ‘Minder orgasmes voor mannen? Absurd. Meer orgasmes voor vrouwen: prima, maar waarom zouden we tornen aan het seksuele plezier voor mannen?’

Dit soort denken, het mannelijke genot als onaantastbaar zien, houdt een ongelijkwaardige relatie tussen de lakens in stand. De seksuele status quo kunnen we pas aanpakken als we álle ideeën rond seks en gender loslaten. En dus ook de aanname dat het niet meer dan normaal is dat de man altijd klaarkomt.

Wat als we manieren vinden om onze seksualiteit niet om het mannelijke orgasme te laten draaien? Wat als we normaliseren dat mannen geen orgasme hebben? Misschien kunnen we dan een opening vinden om meer fluïde en speels te zijn met onze seksualiteit en de genderrollen die we daaraan koppelen. En hopelijk is het een manier om te stoppen het mannelijke genot boven dat van vrouwen te plaatsen.

Mijn vermoeden is dat vrouwen dan meer orgasmes krijgen. Zo niet, dan is deze speelsheid in ieder geval een bron van plezier voor vrouwen én mannen. Seks gaat niet over orgasmes, de clitoris of de penis. Het gaat over het vinden van plezier in allerlei vormen, en genot zou niet toegespitst moeten zijn op één gender.