Door Bij Nader Inzien (redactie)

Normen veranderen door de tijd. We kunnen ze dus ook aanpassen voor een liefdevollere en rechtvaardigere toekomst. Caroline Bollen is een van de zes promovendi die namens Bij Nader Inzien haar onderzoek presenteert op het Brainwash Festival (27 oktober), onder het overkoepelende thema: ‘Kijken voorbij de norm.’ We maken kennis met haar aan de hand van drie vragen.

Welke vraag wordt volgens jou te weinig gesteld?

De vraag: wat betekent dat voor jou? Of anders gesteld: wat bedoel je daarmee? Het is best lastig om een boodschap precies zo over te brengen als je bedoelt. Zeker omdat hetzelfde woord iets heel anders voor jou kan betekenen dan voor mij. Als we ervan uitgaan dat we allerlei contexten, associaties en ervaringen delen, dan vullen we van alles in voor elkaar en lopen we het gevaar juist dat te missen wat we wel delen.

‘Het is best lastig om een boodschap precies zo over te brengen zoals je bedoelt’

Hoe kijk jij voorbij de norm?

Ik zou willen dat het me altijd lukt om voorbij de norm te kijken, maar ik trap er toch in, in de haast van alledag. Wel doe ik mijn best mezelf daarop te betrappen en te corrigeren. Voor mij betekent dit kritisch bevragen waarom dingen zijn zoals ze zijn en ze in historisch perspectief plaatsen: hoe zijn bepaalde normen zo tot stand gekomen? Daarop volgt dan weer de vraag: is dat rechtvaardig? Wat willen we hiermee voor de toekomst?

Zo vond ik het in mijn onderzoek over autisme heel waardevol om meer te leren over de geschiedenis van psychiatrie en de context waarin het huidige diagnostische systeem tot stand is gekomen. Dat hielp me niet alleen om autisme beter te begrijpen, maar ook om kritisch te bevragen hoe we vooruit willen. “Normen” zijn gevormd en veranderd door het verleden, en we kunnen ze dus ook vormen en veranderen voor een rechtvaardigere en liefdevollere toekomst.

Heb je een lees-, kijk- of luistertip voor onze lezers die meer willen weten over stigmatisering?

Er is steeds meer representatie van diversiteit in populaire media, met genuanceerde verhalen over stigmatisering en onrechtvaardigheid.

‘Mijn kijk- en luistertip: kijk en luister naar elkaar’

Toch kies ik nu voor een andere kijk- en luistertip: kijk en luister naar elkaar. Veel mensen herkennen zich wel op de een of andere manier in het gevoel dat ze niet passen in een hokje waarin ze worden geplaatst (of geduwd). De mate waarin en de manier waarop dit belastend is in het dagelijks leven verschilt natuurlijk enorm, afhankelijk van de zwaarte van het stigma in de maatschappij of de specifieke context waarin iemand zich bevindt. Hierin is dus ook precies een balans in empathie te vinden: we kunnen dit gevoel van stigmatisering herkennen, maar niet precies zoals een ander dat doet op een heel ander vlak. Door echt naar een ander te kijken en luisteren, kunnen we én meer over stigmatisering leren, én empathie trainen. Win-win.

Caroline Bollen is postdoctoraal onderzoeker aan de TU Eindhoven en de TU Delft. Haar onderzoek focust op het concept ‘empathie’ in de huidige ontwikkelingen van communicatietechnologie, specifiek in relatie tot mensen met autisme. Hiervoor studeerde ze medische biologie en natuurkunde aan de Radboud Universiteit met een specialisatie in Neuroscience en Science in Society. Caroline presenteert haar onderzoek namens Bij Nader Inzien op het Brainwash Festival (27 oktober).