In 1547 wordt Rudolph Snellius geboren te Oudewater. Deze hoogleraar in de wiskunde en oude talen te Leiden is zelf een leerling van de Duitse…
De spiermannen van Vesalius
Persoonlijke Notities door Marcus Aurelius
‘Persoonlijke notities’ staat vol adviezen van Marcus Aurelius, Romeins keizer en stoïcijn, aan zichzelf. Hoewel hij de notities in de tweede eeuw tijdens veldtochten optekende,…
Filosofie begint bij jezelf
In Ongoingness: The End of a Diary (2015) deelt essayist Sarah Manguso haar bespiegelingen over haar obsessieve dagboekschrijverij gedurende haar volwassen leven. Hoe ze in…
Leven in een tweedimensionale wereld
Stel u voor dat we in een wereld leven die louter tweedimensionaal is. Hoe gaat dat? Hoe onderscheiden we de dingen? Hoe bewegen we ons…
De tweede sekse door Simone de Beauvoir
Onlangs was ik te gast in Bar de Beauvoir, een programma op radiozender Klara, live vanuit De Singel in Antwerpen met als thema het feminisme…
Geef een voetbalhooligan een stoot op zijn neus en zeg ‘sorry’
Volgens het determinisme zijn mensen zo onvoorspelbaar als het weer: als Gerrit Hiemstra alle natuurwetten en alle relevante oorzaken zou kennen, dan zou hij jouw…
Aanvaard dat je niet alles kunt zijn
Het leven van een kluizenaar of activist, politicus, of voltijds ouder van vier kinderen, alle zijn waardevol. Dat inzicht daagt soms uit. Een ander leven…
We leven op de economische puinen van het hoogkapitalisme
Het neoliberalisme dat in de jaren 1980 om zich heen begon te grijpen, en ons vandaag onder de vorm van globalisering in de ban houdt,…
Al lachend zegt de filosoof de waarheid
Als filosofie de kunst van de twijfel is, is de Poolse filosoof Leszek Kolakowski een onbetwiste grootmeester. Kolakowski bracht een groot deel van zijn leven…
Erkenning opeisen als daad van verzet
Judith Butler heeft vooral naam gemaakt met boeken die de zogenaamde natuurlijkheid van gendercategorieën onderuithalen, zoals in Gender Trouble (1990). In Excitable Speech (1997) boog…
Een kleine ode aan: Francis Bacon’s “Nova Atlantis”
Francis Bacon liep niet hoog op met de aristotelische wetenschapsmethodiek en wou er met graagte een einde aan stellen. Hij was politiek erg geëngageerd –…
Beter mediteren met Bhikkhu Analayo’s Satipatthana
Ik mediteer. En ik ben overtuigd dat het werkt. Ik ben meer gefocust, er zijn oude lichamelijke kwalen verdwenen, en ‘ik’ kan ‘mijn gedachten’ (een…
Wat we kunnen leren over avonturen van Georg Simmel
Wat is een avontuur? Op het eerste gezicht is dit misschien niet de meest prangende filosofische vraag. Willen we niet veel liever de zin van…
Wetenschappelijke revoluties
Haal eens een boek vanonder het stof. “De structuur van wetenschappelijke revoluties” van Thomas Kuhn. We schrijven halfweg de twintigste eeuw. Iemand komt op het idee…
Waarom de mens niet in opstand komt volgens Albert Camus
‘Ik las Camus toen ik 17 was!’ is de standaardreactie zodra de naam Camus valt. Het is alsof we ermee willen aangeven hoe verschrikkelijk achterhaald…
Het recht om te geloven
Wie wordt opgeleid tot wetenschapper wordt een gezond respect voor bewijsmateriaal bijgebracht. Data zijn heilig, bronverwijzing is onontbeerlijk. Deze opvatting is van grote waarde gezien…
De zinnen van het leven of de kunst van het verstaan
Er zijn vele redenen waarom ‘De zinnen van het leven of de kunst van het verstaan’ van Marc Van den Bossche naar mijn mening aandacht verdient.…
Charles Taylor’s “Ontology”
Ga er maar aan staan. Het is 1959, de bloeitijd van de analytische taalfilosofie. Je bent 28 jaar, geschoold in het Angelsaksische Oxford maar eigenlijk…
“The Embodied Mind” door Varela, Thompson & Rosch
Begin jaren negentig ontwaren Francisco J. Varela, Evan Thompson en Eleanor Rosch een ernstig geval van bijziendheid in de cognitieve wetenschappen. Volgens het klassiek cognitivisme…
“Mimesis. Over schijn en zijn” door Sam IJsseling
Een kleine ode verdient in de eerste plaats het filosofische werk waaraan we schatplichtig zijn en waarvan we in een of andere zin de erfgenaam…
Saul Kripke, “Naming and Necessity”
Elke aflevering van het MTV-programma Catfish draait om een persoon die na jarenlange persoonlijke chats, mailtjes en telefoongesprekken verliefd geraakt is op iemand die hij…
Reason and Morality door Alan Gewirth
Belangrijke filosofische boeken hebben vaak onbescheiden titels: Grundlegung zur Metaphysik der Sitten. The Methods of Ethics. A Theory of Justice. Hetzelfde geldt voor Alan Gewirth’s…
The claim of reason door Stanley Cavell
Net zoals Cavell geen doorsnee filosoof is, is The Claim of Reason (1979) geen doorsnee werk. Wie afgaand op de (onder)titel een nauwgezette exegese van de…
Het 8ste boek van Plato’s Republiek
Vergeten is Plato’s De Republiek niet. Het is misschien wel het bekendste werk van de bekendste filosoof in de wereldgeschiedenis. Toch vermoed ik dat zelfs…
The Spiritual Person and the Intellectual van Jan Patocka
Door: Eddo Evink (Rijksuniversiteit Groningen) Dit is een kleine ode aan een korte tekst, aan de transcriptie van een lezing van een filosoof die helaas…
Hope in the Dark, Untold Histories, Wild Possibilities van Rebecca Solnit
Klimaatverandering, terroristische aanslagen, fake news en een uitzichtloze vluchtelingencrisis. Het zijn slechts een paar weinig hoopgevende fenomenen van deze tijd die je pessimistisch kunnen stemmen…
The power of the powerless door Vaclav Havel
We leven in een tijd waarin burgers en de staat ver van elkaar af lijken te staan – of misschien is dat een verschijnsel van…
Brief aan Menoeceus door Epicurus
In Jamaica is er een clothing-optional all-inclusive resort dat Hedonism heet. Het is daarom belangrijk dat als je op publieke plekken naar ‘hedonism’ googelt, je…
The faces of injustice door Judith Shklar
Door: Anne Polkamp (KU Leuven) Vroeger—jaren geleden, maar niet zo veel als ik zou willen—stond ik zelden stil bij het feminisme en deed ik protesten tegen…
Insurgencies van Antonio Negri
Door: Nora Timmermans (KU Leuven) Het politiek filosofisch werk van de Italiaanse marxist Antonio Negri wordt wat stiefmoederlijk behandeld in academische kringen: er wordt weliswaar…
Juan Luis Vives
Door: Ronald Tinnevelt (Radboud Universiteit Nijmegen) ‘En zoals het voor een gezinshoofd een schande is toe te laten dat in zijn rijke huishouden iemand honger…
Self-interpreting Animals van Charles Taylor
Ik sprak laatst met een aantal psychologen over de status van de psychologie als wetenschap. “Waarom is het zo moeilijk om fatsoenlijke voorspellingen en verklaringen…
Donna Haraway’s honden
Donna Haraway is het meest bekend door haar werk over cyborgs. Bij mij waren het jaren geleden de honden die mij haar hebben doen leren…
Het werk van Reinhart Koselleck
Door: Annemarije Hagen (KU Leuven) Geschiedenis en ervaring leren ons dat mensen in het algemeen niet leren van de geschiedenis. Deze formulering van Hegel is…
“Schopenhauer als opvoeder” van Friedrich Nietzsche
Door: Victor Gijsbers (Universiteit Leiden) Als universitair filosoof is het maar al te gemakkelijk jezelf te verliezen in technische details en de grote vragen geheel…
Seneca’s Brieven aan Lucilius
Door: Erik De Bom (KU Leuven) Het hoogste goed in een mensenleven? Dat is leven in overeenstemming met de natuur, aldus de stoïcijnen. Daarmee bedoelen…
The quest for reality van Stroud
Door: Jesse Mulder (Universiteit Utrecht) Citroenen zijn geel en tomaten zijn rood: wij leven in een kleurrijke wereld. Of lijkt dat maar zo? De atomen…
Rousseau wist het belang van democratie als geen ander te verbeelden
In ‘Discourse on the Origin of Inequality’ (1754) beantwoordt Rousseau de vraag: ‘Wat is de oorsprong van ongelijkheid onder mensen, en is de ongelijkheid toegestaan…
Niemand deed meer om Wittgenstein te verdedigen dan P.M.S. Hacker
Ludwig Wittgenstein is de invloedrijkste filosoof van de laatste honderd jaar. Maar of die invloed de filosofie deugd heeft gedaan, is een andere kwestie. Nogal…
We zijn allen schizofrenen die leerden de stemmetjes in ons hoofd te vertrouwen
The Origin of Consciousness in the Breakdown of the Bicameral Mind (1976) is een titel die ambitieus genoeg is om al verdacht te zijn op…
Franz Brentano over onzin, bullshit en overschatte denkers
Franz Brentano, neef van de schrijfster Bettina von Armin, begon als theoloog, en was zelfs een tijdje priester, maar omdat hij de onfeilbaarheid van de…
Laat je poldergeest provoceren door Avishai Margalit
Het is bijna verkiezingstijd. Immigratie, terrorisme en de nationale veiligheid staan hoog op de agenda. “Doe mee en doe normaal.” “We laten ons niet beperken.…
Nobele bedoelingen alleen volstaan niet voor liefdadigheid
“Filosofen hebben de wereld geïnterpreteerd. Waar het op aankomt is haar te veranderen.” De gevleugelde woorden staan op de graftombe van Karl Marx. Met zijn…
Lachen en wenen met Helmuth Plessner
Een kleine ode wijden aan een werk van Helmuth Plessner (1892-1985) is niet vanzelfsprekend. De Duitse filosoof die wordt beschouwd als één van de founding…
De lach van Henri Bergson
Je zit op een zonnig terras rustig wat rond te turen, tot je plots iemand ziet struikelen. De reden? Een tegeltje dat net boven de…
Elizabeth Anscombe’s Intention
Ondanks felle protesten van Elizabeth Anscombe werd in 1956 door de universiteit van Oxford een eredoctoraat toegekend aan voormalig Amerikaans president Harry S. Truman. Truman…
Arthur Schopenhauer over de kunst gelijk te krijgen
Het beeld van een stampend kind dat koste wat het kost zijn gelijk wil halen duikt steeds vaker op nu president Trump zijn twitteraccount niet…
Filosoferen over dronkenschap, seks en stinkende dingen
Weet u waarom zowel vogels als harige mannen zo wulps zijn? Sommige filosofische teksten uit de antieke oudheid zijn een onuitputtelijke bron van verbazing. Neem…
In tijden van leugens en bullshit moeten we het werk van Austin lezen
Stel: je staat op het punt om een schip te dopen en een fles champagne tegen de boeg kapot te slaan. Precies op dat moment…
De kloof tussen de rede en de liefde wordt in één zin gedicht
Kleine ode aan: The Reasons of Love van Harry Frankfurt (Princeton University Press, 2004). Frankfurt is een kei in mooie titels bedenken (of wat dacht je…