Door Bij Nader Inzien (redactie)

Deze kerstvakantie zal er voor velen van ons wat anders uitzien dan we gewend zijn. Maar waar vermaken we ons mee als we niet dagenlang bij opa’s en oma’s, achterneven en schoonouders op bezoek zijn? Om u wat inspiratie te geven deelt de BNI-redactie hier haar eigen favoriete en filosofisch interessante (pop)cultuurtips.

Serie: 3% 

Anne: “De Braziliaanse Netflix-serie 3% schetst een dystopische toekomst waarin 97% van de bevolking in armoede leeft en iedereen één kans krijgt om te ontsnappen naar een luxueus eiland. De serie onderzoekt thema’s zoals rechtvaardigheid, ongelijkheid, de ethiek van rijkdom, de vraag of het doel de middelen heiligt, en de betekenis van het goede leven.”

Podcast: BBC In Our Time: Philosophy

Josette: “De beste van alle filosofiepodcasts is wat mij betreft zonder twijfel de BBC In Our Time: Philosophy podcast. Fantastische gesprekken (in prachtig Brits) over allerhande filosofische thema’s – van zenfilosofie tot de Frankfurter Schule, van vrije wil tot Hannah Arendt. Mijn favoriet van de 135 afleveringen (!) tot nu toe: Nietzsche’s Genealogy of Morality.”

Muziek: The Tide’s Magnificence – Molly Drake

Linde: “Tot verrassing van de wereld verscheen een aantal jaar geleden deze thuis opgenomen collectie van korte, zelf gecomponeerde liedjes van de moeder van Nick (tragische singer-songwriter) en Gabrielle (actrice) Drake. De liedjes, in privé door Molly opgenomen in de jaren vijftig zonder de intentie ze uit te geven, luisteren voyeuristisch. De melancholische toon en diepgang herinneren aan de opgesloten vrouwelijkheid van Shirley Jackson en Sylvia Plath, net als de literaire bespiegelingen op filosofische thema’s zoals de aard van het geheugen, subjectiviteit en depressie (I remember firelight / and you remember smoke).”

Serie: Good Omens

Daphne: “In de TV serie Good Omens sluiten een neurotische Engel en een onverschillige Duivel, een pakt om Gods ondoorgrondelijke plannen te dwarsbomen. Of voeren ze die eigenlijk uit? Een ironische kijk op hel, verdoemenis, en het einde van de wereld, die we in deze tijden goed kunnen gebruiken om de kerstvakantie mee door te komen. De filosofie liefhebber kan zich verheugen op vraagstukken over determinisme, vrijheid, en op wat ethische analyses van de bijbelse vertellingen.”

Film: Okja

Willem: “Veel mensen zijn dierenliefhebber omdat ze een band hebben met een hond, kat of paard. Weinig mensen zijn dierenrechtenactivist, waarschijnlijk omdat bijna niemand een band heeft met de miljarden dieren die elk jaar “omgaan” in de bio-industrie. Okja doorbreekt dit onderscheid. Een schattige feelgoodfilm over de relatie tussen een meisje en een dier, maar wel een die je doet nadenken over de kernvragen van dierenethiek.”

Boek: De dans van de reiger – Hugo Claus

Seppe: “‘De dans van de reiger’ is een dun en lichthartig boekje van Hugo Claus, waarvan het plot misschien enigszins zoetsappig aandoet, maar je leest het uit tussen de soep en het dessert op kerstavond, dus over de eventueel verloren tijd hoef je je geen zorgen te maken. Om deze ruwweg 90 pagina’s lange ‘nare komedie’ filosofisch interessant te houden, kun je vragen in het achterhoofd houden over schuld, verantwoordelijkheid en trouw, over verveling als moreel kwaad, over lachen met de dood en wie uiteindelijk laatst lacht.”

Aflevering: In het hol van de kietelaar

Lianne: “Tijdens de kerstdagen denk ik aan mijn familie en het huis tussen de weilanden waar ik werd grootgebracht. Elke zondagochtend haalden wij de televisie uit een kast en sloten deze aan op de antenne. Zolang het niet al te hard waaide of sneeuwde, konden we drie televisiezenders ontvangen. Mijn broers en ik waren aangewezen op de kinderprogramma’s van de VPRO. Nu vandaag de dag de druk op de publieke omroep toeneemt, en discussies over ‘wat je wel en niet mag zeggen’ een kookpunt bereiken, denk ik vaak terug aan de programma’s uit mijn jeugd die mij als mens ongemerkt hebben gevormd. Als kersttip nomineer ik Purno de Purno – In het hol van de kietelaar.”

Podcast: Pessimists Archive

Natascha: “We denken vaak dat we in een unieke tijd leven, waarin nieuwe technologie onze maatschappij meer dan ooit verandert en onze traditionele waarden uitholt. Pessimists Archive laat zien dat die angst eigenlijk van alle tijden is in afleveringen over o.a. de fiets, de walkman en de teddybeer. Gastheer Jason Feifer stelt veel (impliciet) filosofische en ethische vragen over technologie en maatschappelijke verandering.”

Boek: Olive Kitteridge & Olive Again

Eveline: “Vorig jaar kerst las ik de nieuwste verhalenbundel van Elizabeth Strout: Olive Again, het langverwachte tweede deel uit de Olive Kitteridge reeks. Zelden las ik werk van een auteur waarin familie-relaties zo haarscherp en ontroerend blootgelegd worden. Door een rake schets of een terloops detail voel je mee met het lief en leed van de karakters. Krijg je begrip voor de motieven die hen drijven of uit elkaar drijven. Olive Kitteridge (door Frances McDormand vertolkt in de gelijknamige HBO serie) vormt het hart van het boek: als kritische stem, passant, of rots in de branding keert ze in elk verhaal terug. Een knuffel voor de ziel: troostrijk leesvoer voor donkere dagen.”

Documentaireserie: Klassen

Matthé: “In de documentaireserie Klassen volgen we een groep kinderen over wie een beslissing zal vallen die de koers van hun verdere leven zal bepalen: gaan ze naar het vwo, de havo of het vmbo? In fraaie beelden worden we getuige van intieme gebeurtenissen in het leven van de kinderen en zien we dat het eindadvies vooral bepaald wordt door de sociaaleconomische status en het opleidingsniveau van de ouders. Deze zorgwekkende conclusie werd onlangs onderstreept door een rapport van het CPB. De serie laat ook zien dat de invloed van deze factoren afgezwakt kan worden. Zo volgen we wethouder Marjolein Moorman terwijl ze nieuw beleid uitstippelt en worden we bekend gemaakt met de onconventionele onderwijsmethodes van local champions juf Astrid en juf Jolanda.

Klassen zet vraagtekens bij onze meritocratische samenleving waarin welvaart primair op basis van ‘verdienste’ wordt verdeeld. Ook levert de serie een kleurrijke illustratie bij het zogenaamde ‘consequentie argument’: als onze keuzes worden bepaald door factoren die we zelf niet kunnen beïnvloeden, kunnen we dan nog voor die keuzes verantwoordelijk worden gehouden?”

Zelf nog tips?

De redactie van Bij Nader Inzien wenst u allemaal fijne feestdagen! Heeft u zelf nog een culturele tip met filosofische relevantie? Laat hieronder een bericht achter!