Interview

‘Aarzeling en arrogantie kunnen allebei gevaarlijk zijn’

‘Aarzeling en arrogantie kunnen allebei gevaarlijk zijn’

De filosofische zoektocht naar waarheid begint vaak met het ondervragen van verborgen aannames. Maar zelfs de meest kritische filosoof moet uiteindelijk een grens trekken. Natascha…

Essay

De Verlichting heeft zijn eigen kinderen opgegeten

De Verlichting heeft zijn eigen kinderen opgegeten

Sinds 2001 produceert de mensheid jaarlijks meer informatie dan in alle voorgaande jaren bij elkaar opgeteld. Sinds de smartphone liggen we non-stop aan dit informatie-infuus.…

Essay

Het verkeerde soort object

Het verkeerde soort object

Onze taal is doordrenkt van constructies die op het eerste gezicht simpel en probleemloos lijken, maar die als je er langer over nadenkt steeds ingewikkelder…

Longread

Bertrand Russell en de dochter van Mark Rutte

Bertrand Russell en de dochter van Mark Rutte

De zin ‘Mark Rutte is politicus’ is overduidelijk waar. Een pedante taalfilosoof wil uitleg: waarom is deze zin waar? Intuïtief gaat de uitleg ongeveer zo:…

Recensie

Een filosofie van de complottheorie

Een filosofie van de complottheorie

Geconfronteerd met de zorgen rond postwaarheid en coronacomplottheorieën is het niet verwonderlijk dat vele filosofen zich geroepen voelen om zich vandaag over complottheorieën uit te…

Essay

Bestaat toeval in de geschiedenis?

Bestaat toeval in de geschiedenis?

Als we de geschiedenis bestuderen, onderscheiden we vaak hoofd- en bijzaken: enerzijds de essentiële gebeurtenissen die de geschiedenis in beslissende mate bepaald hebben, anderzijds de…

Essay

De kwaliteitszeef van de dode witte heteroman

De kwaliteitszeef van de dode witte heteroman

Dat voornamelijk dode oude witte mannen de revue passeren in filosofiecurricula wereldwijd is nu wel bekend. Er zijn genoeg redenen aangedragen om dit fenomeen te…

Recensie

Zonder relaties is er niets

Zonder relaties is er niets

Stel je voor: jij bent de wereld. Je bent het enige dat bestaat. Er valt niets te zien, niets te horen. Heb je dan eigenlijk…

Essay

We moeten af van de feitenvrije canon

We moeten af van de feitenvrije canon

Afbeelding: Anna Maria van Schurman, portret door Jan Lievens Diversiteit staat voor mij als historicus van de filosofie direct in verband met representativiteit: een passende afspiegeling van de…

Ode

Jij hebt geen ‘mind’

Jij hebt geen ‘mind’

En ik ook niet. Mooi toch? Dan kunnen we ook niet out of our minds zijn. Mocht je nu denken ‘dat heb ik wél!’, dan…

Essay

Geen schootje, eerst korstjes

Geen schootje, eerst korstjes

Illustratie door: Fleur Jongepier “Nee, geen schootje.” Moedig weerstond mijn zus de grote, vollopende ogen van mijn nichtje. Met haar uitgestrekte armen en hoopvolle knuistjes…

Essay

Waarom Den Haag niet lijdt aan collectief geheugenfalen

Waarom Den Haag niet lijdt aan collectief geheugenfalen

De kamerdebatten over de beruchte “Positie Omtzigt: functie elders”-notitie illustreren op voortreffelijke wijze een wijdverbreid misverstand over de werking van het menselijk geheugen. Steen des…

Ode

Ervaring in een onvoltooide wereld

Ervaring in een onvoltooide wereld

“Maar we hebben toch alleen toegang tot de wereld in ons hoofd?” vroeg mijn zwager. “De echte wereld zullen we nooit kennen.” Ik kon mijn…

Essay

Een eigen mening hebben, kan dat nog?

Een eigen mening hebben, kan dat nog?

Sinds de Verlichting hechten we in het Westen veel waarde aan openheid van informatie en denken voor jezelf. Je moet anderen niet je mening laten…

Essay

Het drama van de Unbildung

Het drama van de Unbildung

In deze tijd van corona roepen we elkaar op meer te gaan lezen. Maar tegelijkertijd weten we ons niet meer langdurig te concentreren en zijn…

Essay

Vrouwen door Plato’s bril

Vrouwen door Plato’s bril

Als we het hebben over waarheid, is het niet alleen belangrijk na te denken over de vraag wat waarheid is, maar ook aan wie waarheid…

Ode

Lof der onmogelijkheid

Lof der onmogelijkheid

De wetenschap stormt van succes naar succes, de technologie serveert mirakels. De media zijn vol van ‘can do’ nieuws en optimistische toekomstkijkers. Vanwaar toch die…

Ode

Een kleine ode aan een groots probleem

Een kleine ode aan een groots probleem

Het verleden ligt vast, de toekomst is open, maar sommige dingen blijven hetzelfde. Althans, dat nemen we aan. Tot nu toe maakten lichamelijke oefeningen mijn…

Ode

Misschien is niets geheel waar, en zelfs dát niet

Misschien is niets geheel waar, en zelfs dát niet

Op 17 februari vond in De Nieuwe Kerk in Amsterdam de officiële opening plaats van het Multatuli-jaar. Hierbij werd door koning Willem-Alexander een steen onthuld…

Ode

De gevaren van specialisatie

De gevaren van specialisatie

Apart from detail, and apart from system, a philosophic outlook is the very foundation of thought and of life. The sort of ideas we attend…

Essay

Wat je zegt ben je zelf

Wat je zegt ben je zelf

Traditioneel gezien wordt taal binnen de filosofie als een probleem beschouwd. Aan de ene kant willen we als filosofen vaak universele en tijdloze waarheden en inzichten…

Ode

Waarheid, waar ben je?

Waarheid, waar ben je?

De waarheid heeft het zwaar in dit post-truth era. Tot grote vreugde van autocratische brulapen leven we in een tijd waarin spectaculaire onzin wint van…

Essay

Redeneren als sociale bezigheid

Redeneren als sociale bezigheid

Redeneren, hoe doen we dat? Veel mensen zullen iets voor zich zien dat lijkt op Rodin’s beeld Le Penseur: iemand die peinzend in de verte…

Ode

Deze zin is niet bewijsbaar

Deze zin is niet bewijsbaar

Groots idee: De onvolledigheidsstellingen van Gödel In de wiskundige logica is er een groot verschil tussen uitspraken die waar zijn en uitspraken die we daadwerkelijk…

Ode

Metaforen die ons vormen

Metaforen die ons vormen

In 2016 sprak Wilders in de Tweede Kamer over ‘een asieltsunami’ van ’testosteronbommen’. Sindsdien lijken deze termen gemeengoed. Waarin zit de functie en kracht van…

Essay

Open Access zonder kwaliteitsverlies?

Open Access zonder kwaliteitsverlies?

Open Access van wetenschappelijke publicaties kan rekenen op brede steun onder wetenschappers. Onmiddellijke en volledige invoering van Open Access volgens ‘Plan S’ op 1.1.2020 ondermijnt…

Longread

Wat is waardevol? Wetenschap versus Filosofie

Hoe weten we wat waardevol is? Neem bijvoorbeeld de huidige discussie over de klimaatwet: onze bijdrage aan klimaatverandering verminderen gaat ten koste van economische groei.…

Longread

Ontkracht evolutie de moraal?

Laat ons even de ‘tape of life’ terugdraaien. Stel je voor dat ons evolutionaire pad anders was gelopen. In plaats van mensen, zijn we een…

Essay

Flat Earth – Flat Science

Kort geleden beleefde de film Behind the Curve zijn première bij het Nijmeegse InScience Festival. De documentaire neemt een kijkje in het leven van een…

Aankondiging

Waarom kwaliteitsindicatoren voor de filosofie?

Waarom kwaliteitsindicatoren voor de filosofie?

Door:Marcus Düwell (hoogleraar Universiteit Utrecht, voorzitter Disciplineoverleg Wijsbegeerte (DWB)), Frans de Haas (hoogleraar Universiteit Leiden, vanaf 1 januari 2019 wetenschappelijk directeur OZSW), en Anthonie Meijers (hoogleraar Technische Universiteit Eindhoven,…

Essay

Kennen en begrijpen doen we in verbinding met elkaar

Op een morgen, ergens in oktober vorig jaar, op de Thalys onderweg van Amsterdam naar Nantes, zit ik over mijn laptop gebogen. De man naast mij opent…

Essay

Over schoonheid en Schrödingers kat

Stel dat een kat in een afgesloten kist zit. In deze kist zit een explosief dat door het verval van een radioactief deeltje binnen een…

Ode

De spiermannen van Vesalius

De spiermannen van Vesalius

In 1547 wordt Rudolph Snellius geboren te Oudewater. Deze hoogleraar in de wiskunde en oude talen te Leiden is zelf een leerling van de Duitse…

Ode

Leven in een tweedimensionale wereld

Leven in een tweedimensionale wereld

Stel u voor dat we in een wereld leven die louter tweedimensionaal is. Hoe gaat dat? Hoe onderscheiden we de dingen? Hoe bewegen we ons…

Essay

De mogelijkheid van een wereld

Wie fan is van de sciencefiction animatieserie Rick and Morty, is bekend met mogelijke werelden: alternatieve universa waar de dingen net wat anders lopen dan…

Essay

Naar een filosofische ‘theory of everything’

Deze blog is onderdeel van de rubriek ‘onderzoeksprojecten’ waarin filosofen die recentelijk een onderzoeksbeurs binnen hebben gehaald of juist een onderzoeksproject afsluiten, vertellen waar hun onderzoek…

Essay

Niet-feitelijke waarheden

Niet-feitelijke waarheden

Wat is waarheid? Er zijn weinig wijsgerige vragen die vaker zijn gesteld dan deze. In wat volgt ga ik er niet rechtstreeks op in. In…

Ode

Wetenschappelijke revoluties

Wetenschappelijke revoluties

Haal eens een boek vanonder het stof. “De structuur van wetenschappelijke revoluties” van Thomas Kuhn. We schrijven halfweg de twintigste eeuw. Iemand komt op het idee…

Ode

Het recht om te geloven

Het recht om te geloven

Wie wordt opgeleid tot wetenschapper wordt een gezond respect voor bewijsmateriaal bijgebracht. Data zijn heilig, bronverwijzing is onontbeerlijk. Deze opvatting is van grote waarde gezien…

Ode

“The Embodied Mind” door Varela, Thompson & Rosch

“The Embodied Mind” door  Varela,  Thompson & Rosch

Begin jaren negentig ontwaren Francisco J. Varela, Evan Thompson en Eleanor Rosch een ernstig geval van bijziendheid in de cognitieve wetenschappen. Volgens het klassiek cognitivisme…

Ode

Saul Kripke, “Naming and Necessity”

Saul Kripke, “Naming and Necessity”

Elke aflevering van het MTV-programma Catfish draait om een persoon die na jarenlange persoonlijke chats, mailtjes en telefoongesprekken verliefd geraakt is op iemand die hij…

Ode

Reason and Morality door Alan Gewirth

Reason and Morality door Alan Gewirth

Belangrijke filosofische boeken hebben vaak onbescheiden titels: Grundlegung zur Metaphysik der Sitten. The Methods of Ethics. A Theory of Justice. Hetzelfde geldt voor Alan Gewirth’s…