De filosofische zoektocht naar waarheid begint vaak met het ondervragen van verborgen aannames. Maar zelfs de meest kritische filosoof moet uiteindelijk een grens trekken. Natascha…
‘Aarzeling en arrogantie kunnen allebei gevaarlijk zijn’
De Verlichting heeft zijn eigen kinderen opgegeten
Sinds 2001 produceert de mensheid jaarlijks meer informatie dan in alle voorgaande jaren bij elkaar opgeteld. Sinds de smartphone liggen we non-stop aan dit informatie-infuus.…
Hoeveel haren heb je nodig om niet meer kaal te zijn?
Je weet ongetwijfeld wat een heuvel is. Je herkent ’m zonder moeite in een verder vlak landschap. Je kunt waarschijnlijk ook wel een soort definitie…
Het verkeerde soort object
Onze taal is doordrenkt van constructies die op het eerste gezicht simpel en probleemloos lijken, maar die als je er langer over nadenkt steeds ingewikkelder…
Bertrand Russell en de dochter van Mark Rutte
De zin ‘Mark Rutte is politicus’ is overduidelijk waar. Een pedante taalfilosoof wil uitleg: waarom is deze zin waar? Intuïtief gaat de uitleg ongeveer zo:…
Een filosofie van de complottheorie
Geconfronteerd met de zorgen rond postwaarheid en coronacomplottheorieën is het niet verwonderlijk dat vele filosofen zich geroepen voelen om zich vandaag over complottheorieën uit te…
Bestaat toeval in de geschiedenis?
Als we de geschiedenis bestuderen, onderscheiden we vaak hoofd- en bijzaken: enerzijds de essentiële gebeurtenissen die de geschiedenis in beslissende mate bepaald hebben, anderzijds de…
De kwaliteitszeef van de dode witte heteroman
Dat voornamelijk dode oude witte mannen de revue passeren in filosofiecurricula wereldwijd is nu wel bekend. Er zijn genoeg redenen aangedragen om dit fenomeen te…
Zonder relaties is er niets
Stel je voor: jij bent de wereld. Je bent het enige dat bestaat. Er valt niets te zien, niets te horen. Heb je dan eigenlijk…
We moeten af van de feitenvrije canon
Afbeelding: Anna Maria van Schurman, portret door Jan Lievens Diversiteit staat voor mij als historicus van de filosofie direct in verband met representativiteit: een passende afspiegeling van de…
Ik negeer argumenten die niet in mijn straatje passen. Slecht hè?
Als we in deze tijd ergens geen gebrek aan hebben, dan zijn het wel websites, artikelen en meningen. De populairste theorie over onze informatieconsumptie stelt…
Jij hebt geen ‘mind’
En ik ook niet. Mooi toch? Dan kunnen we ook niet out of our minds zijn. Mocht je nu denken ‘dat heb ik wél!’, dan…
Geen schootje, eerst korstjes
Illustratie door: Fleur Jongepier “Nee, geen schootje.” Moedig weerstond mijn zus de grote, vollopende ogen van mijn nichtje. Met haar uitgestrekte armen en hoopvolle knuistjes…
Dr. Knouf ontdekte dat sekse en gender biochemisch met elkaar verbonden zijn
Adriana Knouf is trans vrouw en doet onderzoek naar haar eigen biochemie. Is ze de wereld daardoor anders gaan zien? Op de hoogte blijven? Volg…
Waarom Den Haag niet lijdt aan collectief geheugenfalen
De kamerdebatten over de beruchte “Positie Omtzigt: functie elders”-notitie illustreren op voortreffelijke wijze een wijdverbreid misverstand over de werking van het menselijk geheugen. Steen des…
Ervaring in een onvoltooide wereld
“Maar we hebben toch alleen toegang tot de wereld in ons hoofd?” vroeg mijn zwager. “De echte wereld zullen we nooit kennen.” Ik kon mijn…
Een eigen mening hebben, kan dat nog?
Sinds de Verlichting hechten we in het Westen veel waarde aan openheid van informatie en denken voor jezelf. Je moet anderen niet je mening laten…
Het drama van de Unbildung
In deze tijd van corona roepen we elkaar op meer te gaan lezen. Maar tegelijkertijd weten we ons niet meer langdurig te concentreren en zijn…
Vrouwen door Plato’s bril
Als we het hebben over waarheid, is het niet alleen belangrijk na te denken over de vraag wat waarheid is, maar ook aan wie waarheid…
Lof der onmogelijkheid
De wetenschap stormt van succes naar succes, de technologie serveert mirakels. De media zijn vol van ‘can do’ nieuws en optimistische toekomstkijkers. Vanwaar toch die…
Een kleine ode aan een groots probleem
Het verleden ligt vast, de toekomst is open, maar sommige dingen blijven hetzelfde. Althans, dat nemen we aan. Tot nu toe maakten lichamelijke oefeningen mijn…
Misschien is niets geheel waar, en zelfs dát niet
Op 17 februari vond in De Nieuwe Kerk in Amsterdam de officiële opening plaats van het Multatuli-jaar. Hierbij werd door koning Willem-Alexander een steen onthuld…
De gevaren van specialisatie
Apart from detail, and apart from system, a philosophic outlook is the very foundation of thought and of life. The sort of ideas we attend…
Tafels, stoelen en bierpullen in plaats van punten, lijnen en vlakken
“Man muß jederzeit an Stelle von ‘Punkte, Geraden, Ebenen’, ‘Tische, Stühle, Bierseidel’ sagen können.” Vrij vertaald: In plaats van “punten, lijnen, vlakken”, moet men ook…
Wat je zegt ben je zelf
Traditioneel gezien wordt taal binnen de filosofie als een probleem beschouwd. Aan de ene kant willen we als filosofen vaak universele en tijdloze waarheden en inzichten…
Waarheid, waar ben je?
De waarheid heeft het zwaar in dit post-truth era. Tot grote vreugde van autocratische brulapen leven we in een tijd waarin spectaculaire onzin wint van…
Redeneren als sociale bezigheid
Redeneren, hoe doen we dat? Veel mensen zullen iets voor zich zien dat lijkt op Rodin’s beeld Le Penseur: iemand die peinzend in de verte…
Deze zin is niet bewijsbaar
Groots idee: De onvolledigheidsstellingen van Gödel In de wiskundige logica is er een groot verschil tussen uitspraken die waar zijn en uitspraken die we daadwerkelijk…
Metaforen die ons vormen
In 2016 sprak Wilders in de Tweede Kamer over ‘een asieltsunami’ van ’testosteronbommen’. Sindsdien lijken deze termen gemeengoed. Waarin zit de functie en kracht van…
Open Access zonder kwaliteitsverlies?
Open Access van wetenschappelijke publicaties kan rekenen op brede steun onder wetenschappers. Onmiddellijke en volledige invoering van Open Access volgens ‘Plan S’ op 1.1.2020 ondermijnt…
Wat is waardevol? Wetenschap versus Filosofie
Hoe weten we wat waardevol is? Neem bijvoorbeeld de huidige discussie over de klimaatwet: onze bijdrage aan klimaatverandering verminderen gaat ten koste van economische groei.…
Ontkracht evolutie de moraal?
Laat ons even de ‘tape of life’ terugdraaien. Stel je voor dat ons evolutionaire pad anders was gelopen. In plaats van mensen, zijn we een…
Flat Earth – Flat Science
Kort geleden beleefde de film Behind the Curve zijn première bij het Nijmeegse InScience Festival. De documentaire neemt een kijkje in het leven van een…
Over poetslipvissen die niet kunnen blozen en filosofen die spektakels bederven
De poetslipvis woont samen met andere poetsvissen in poetsstations op koraalriffen. Wanneer hij wil poetsen, beweegt hij op en neer. Grotere vissen die gepoetst willen…
Waarom kwaliteitsindicatoren voor de filosofie?
Door:Marcus Düwell (hoogleraar Universiteit Utrecht, voorzitter Disciplineoverleg Wijsbegeerte (DWB)), Frans de Haas (hoogleraar Universiteit Leiden, vanaf 1 januari 2019 wetenschappelijk directeur OZSW), en Anthonie Meijers (hoogleraar Technische Universiteit Eindhoven,…
Kennen en begrijpen doen we in verbinding met elkaar
Op een morgen, ergens in oktober vorig jaar, op de Thalys onderweg van Amsterdam naar Nantes, zit ik over mijn laptop gebogen. De man naast mij opent…
Over schoonheid en Schrödingers kat
Stel dat een kat in een afgesloten kist zit. In deze kist zit een explosief dat door het verval van een radioactief deeltje binnen een…
De spiermannen van Vesalius
In 1547 wordt Rudolph Snellius geboren te Oudewater. Deze hoogleraar in de wiskunde en oude talen te Leiden is zelf een leerling van de Duitse…
Leven in een tweedimensionale wereld
Stel u voor dat we in een wereld leven die louter tweedimensionaal is. Hoe gaat dat? Hoe onderscheiden we de dingen? Hoe bewegen we ons…
De mogelijkheid van een wereld
Wie fan is van de sciencefiction animatieserie Rick and Morty, is bekend met mogelijke werelden: alternatieve universa waar de dingen net wat anders lopen dan…
Naar een filosofische ‘theory of everything’
Deze blog is onderdeel van de rubriek ‘onderzoeksprojecten’ waarin filosofen die recentelijk een onderzoeksbeurs binnen hebben gehaald of juist een onderzoeksproject afsluiten, vertellen waar hun onderzoek…
Niet-feitelijke waarheden
Wat is waarheid? Er zijn weinig wijsgerige vragen die vaker zijn gesteld dan deze. In wat volgt ga ik er niet rechtstreeks op in. In…
Wetenschappelijke revoluties
Haal eens een boek vanonder het stof. “De structuur van wetenschappelijke revoluties” van Thomas Kuhn. We schrijven halfweg de twintigste eeuw. Iemand komt op het idee…
Is verweer en weerlegging de juiste reactie op onware en kwetsende uitspraken?
Wat is de juiste reactie op onwaarheden, kwetsende uitspraken en bullshit? Er is een manier om deze vraag te beantwoorden die ik steeds vaker tegenkom:…
Het recht om te geloven
Wie wordt opgeleid tot wetenschapper wordt een gezond respect voor bewijsmateriaal bijgebracht. Data zijn heilig, bronverwijzing is onontbeerlijk. Deze opvatting is van grote waarde gezien…
Kevers, Kattensnoepjes en Kaaskroketten: Behaviorisme in de psychologie en de filosofie
Op 1 februari 2016 ontving Sander Verhaegh (TiLPS, Tilburg University) een Veni-beurs van het NWO om onderzoek te doen naar de conceptuele en historische connecties tussen…
“The Embodied Mind” door Varela, Thompson & Rosch
Begin jaren negentig ontwaren Francisco J. Varela, Evan Thompson en Eleanor Rosch een ernstig geval van bijziendheid in de cognitieve wetenschappen. Volgens het klassiek cognitivisme…
“A Spirit of Trust: A Semantic Reading of Hegel’s Phenomenology” door Robert Brandom
Als Hegel God is, dan is Brandom zijn profeet. Nu zijn boek over Hegels Phänomenologie des Geistes op het punt staat gepubliceerd te worden (en…
Saul Kripke, “Naming and Necessity”
Elke aflevering van het MTV-programma Catfish draait om een persoon die na jarenlange persoonlijke chats, mailtjes en telefoongesprekken verliefd geraakt is op iemand die hij…
Reason and Morality door Alan Gewirth
Belangrijke filosofische boeken hebben vaak onbescheiden titels: Grundlegung zur Metaphysik der Sitten. The Methods of Ethics. A Theory of Justice. Hetzelfde geldt voor Alan Gewirth’s…