Elk jaar promoveren in Nederland ongeveer twintig jonge filosofen op de meest uiteenlopende onderwerpen. Jaarlijks benaderen we een aantal van deze filosofen. Lees en kijk hieronder wat de belangrijkste uitkomsten van hun onderzoek zijn. Wat vinden ze zo boeiend aan hun onderwerp? En wat kun je ervan opsteken?


2024

Op zondag 27 oktober 2024 presenteerde Bij Nader Inzien op Brainwash Festival zes aanstormende denkers die promotieonderzoek doen in de filosofie en van wie iedereen gehoord zou moeten hebben. Wij stellen ze hier aan je voor.

Nina de Boer

Nina de Boer is promovendus aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Zij onderzocht vanuit welke perspectieven psychische problemen kunnen worden geduid, en wat de gevolgen zijn van een beperkende visie hierop.


Caroline Bollen

Caroline Bollen is postdoctoraal onderzoeker aan de TU Eindhoven en de TU Delft. Haar onderzoek focust op het concept ‘empathie’ in de huidige ontwikkelingen van communicatietechnologie, specifiek in relatie tot mensen met autisme. Hiervoor studeerde ze medische biologie en natuurkunde aan de Radboud Universiteit met een specialisatie in Neuroscience en Science in Society.


Hans-Georg Eilenberger

Hans-Georg Eilenberger is promovendus aan Tilburg University en doet onderzoek naar de betekenis van ouder worden en de veranderingen die dat met zich meebrengt. Voordat hij in de filosofie dook, studeerde hij rechten en Chinees.


Eveline Groot

Eveline Groot is PhD-kandidaat aan de Erasmus Universiteit. Haar onderzoek richt zich op het werk en leven van Germaine de Staël, een 18e-eeuwse denker, en gaat in op onderwerpen als sentimentaliteit, emotie, politiek en moraliteit.


Beer Prakken

Beer Prakken is promovendus in de politieke filosofie en ethiek aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn onderzoek richt zich op de manier waarop politici – met name extreemrechtse – humor en spel gebruiken in hun discours en op de ethische implicaties daarvan.


2023

Linde van Schuppen

Wat kan taal ons vertellen over hoe we ons tot elkaar verhouden? Wat kunnen we leren van de verhalen van psychiatrische patiënten? En wat zeggen deze verhalen over het idee van ‘zelf’ in een maatschappelijke context?

Linde is promovendus aan de Radboud Universiteit, waar ze haar promotieonderzoek naar de verhalen van mensen met psychosegevoeligheid momenteel aan het afronden is. Linde combineert in haar onderzoek inzichten en methoden uit de cognitieve linguïstiek, de narratologie, de filosofie en de psychiatrie. Ze doceert aan de UvA en de Radboud en werkt als redacteur bij Bij Nader Inzien.


Natascha Rietdijk

In hoeverre is een post truth politiek schadelijk voor ons denken? En ondermijnt het onze autonomie? Wanneer hebben we genoeg vragen gesteld? En tot waar is scepsis gezond en twijfel gegrond?

Natascha promoveert aan Tilburg University en doceert Ethiek aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Haar proefschrift onderzoekt de invloed van post truth-politiek op hoe we kennis vergaren en delen. Haar onderzoek beschrijft hoe schadelijke retoriek en framing vertrouwen, zelfvertrouwen en autonomie kunnen ondermijnen.


Bas van Woerkum

Op welke manieren worden onze cognitieve of emotionele vermogens beperkt door het soort zintuigen en het lichaam dat we hebben? En kunnen we dieren op een minder menselijke manier begrijpen, en mensen juist op een meer dierlijke manier?

Bas werkt als promovendus aan de Radboud Universiteit, binnen het Center for Cognition, Culture and Language, waar hij lesgeeft in de filosofie van dierlijke cognitie.


Michiel Buis

Wat kunnen we leren van de moderne Stoïcijnen? Hoe keken zij naar emoties? En hoe passen we deze lessen toe op ons dagelijks leven?

Michiel werkt als docent-onderzoeker filosofie aan de Breda University of Applies Sciences. Eerder werkte hij een aantal jaar als docent filosofie, levensbeschouwing en maatschappijleer op een middelbare school. In zijn proefschrift, dat hij afrondde aan de Erasmus Universiteit, vergelijkt hij de klassieke en hedendaagse Stoa.


Martha Claeys

Is trots alleen iets voor grote ego’s, of kan het ook ruimte maken voor emancipatie? Wat is de link tussen trots en sociale rechtvaardigheid? En hoe worden onze emoties beïnvloed door politiek?

Martha Claeys is filosoof. Na studies in Berlijn en Chicago promoveerde ze aan de Universiteit Antwerpen, waar ze inmiddels ethiek doceert. Samen met Lotte Spreeuwenberg host en produceert ze de gelauwerde podcast Kluwen. In maart 2023 verscheen haar debuut Trots. De filosofie van een emotie.


Suzanne Roes

Moeten we eigenlijk wel altijd geluk willen nastreven? Hoe kunnen we leren praten over welke emoties we willen cultiveren? En kan je ervoor kiezen om ergens niet gelukkig van te worden?

Suzanne Roes is promovendus aan de Universiteit Antwerpen waar zij onderzoek doet naar arrogantie en woede. Momenteel werkt ze aan haar eerste boek, De Politiek van Vruchtbaarheid.


2021

Naomi Jacobs

De valse belofte van gezondheidsapps

Apps zoals MyFitnessPal willen mensen gezonder laten leven, maar maken gebruikers juist extra kwetsbaar. Naomi Jacobs schreef haar proefschrift over persuasieve technologie en onderzoekt het begrip ‘kwetsbaarheid’.


Dick Timmer

‘We moeten grenzen stellen aan rijkdom’

Armoede wil iedereen oplossen, maar kan rijkdom ook een probleem zijn? Moet er naast een armoedegrens een ‘rijkdomsgrens’ komen? In zijn proefschrift pleit Dick Timmer voor het begrenzen van rijkdom en onderzoekt hij het concept ‘grens’.


Frank Daudeij

Burgerschap in de zeventiende eeuw

Volgens velen wordt onze manier van leven bedreigd. Dan klinkt al gauw de roep om een sterke man. Dat is niet voor het eerst. Ook in de roerige zeventiende eeuw klonk die roep. Volgens politiek commentator Romeyn de Hooghe kon je tirannen buiten de deur houden door je te bezinnen op goed burgerschap. Aan de hand van zijn werk onderzocht Frank Daudeij de veranderde politieke cultuur van toen en trekt hij er lessen uit voor nu.


Willemine Willems

Hoe krijg je schaarse zorg eerlijk verdeeld?

Duurzaamheid koppel je meestal aan milieu, aan het feit dat grondstoffen eindig zijn, maar in de zorg heb je ook schaarste. Dan spreek je over duurzame zorg, ook wel Blauwe Zorg genoemd. Voor haar proefschrift onderzocht Willemine Willems zogeheten stadspoli waarin patiënten in hun eigen buurt op consult gaan bij een medisch specialist. Het experiment hoopt dat huisartsen en specialisten daardoor beter gaan samenwerken, en dat de zorg ook efficiënter wordt. Is die zorg dan ook beter en rechtvaardiger?


Daphne Truijens

Hoe sterk is het bewijs voor behavioral policies?

De manier waarop over nudging gesproken wordt in populaire wetenschap en beleid, doet vermoeden dat je mensen makkelijk hun gedrag kunt laten veranderen. Het bewijs lijkt overweldigend. Maar dat valt tegen, volgens Daphne Truijens. ‘Die studies zijn gebaseerd op allerlei aannames over rationaliteit en hoe mensen keuzes maken.’


Merel Semeijn

Hoe kun je onware uitspraken over Frodo doen?

Je wéét dat draken niet bestaan. Maar wanneer je Harry Potter leest, dan accepteer je tijdelijk wel degelijk het bestaan van draken. Hoe zit dat? Merel Semeijn onderzoekt in haar dissertatie allerlei puzzels rondom het onderscheid tussen fictionele en ‘gewone’, non-fictionele waarheden. Waaronder: wat is het verschil tussen een leugenaar en Tolkien die allerlei onwaarheden opschreef?


Jorrit Smit

Op welke plekken krijgt wetenschappelijk onderzoek een aura van nut?

Geïntrigeerd door het valorisatiebeleid op Nederlandse universiteiten, schrijft Jorrit Smit een proefschrift over het nut van wetenschap. Om te ontsnappen aan het traditionele discours van fundamentele versus toegepaste wetenschap, benadert hij zijn onderwerp vanuit een ongebruikelijke hoek. Hij onderzocht concrete plekken – of de plannen daarvoor – waar ‘nuttige’ kennisproductie plaatsvindt. Denk bijvoorbeeld aan het Bio Science Park in Leiden of het Californische Silicon Valley. Deze plekken bepalen volgens Jorrit als plek hoe het nut van wetenschap wordt vormgegeven. Prefab gebouwen uit de jaren tachtig doen dat anders dan de stadsproeftuinen in de universiteitssteden van nu.


2020

Lyke de Vries

Hoe de Rozenkruisers een vroegmoderne hype werden

Anders dan Luther en vele andere hervormers waren de Rozenkruisers ervan overtuigd dat het einde van de wereld niet nabij was. Terwijl mensen zich volgens Luther enkel geestelijk konden voorbereiden op het nieuwe Jerusalem, verwachtten de Rozenkruisers een nieuwe, gelukzalige periode op aarde. Volgens hen kon de mens hier in belangrijke mate aan bijdragen. Niet alleen de religie moest hervormd worden, ook wetenschap en politiek moesten eraan geloven. Deze oproep tot algehele reformatie vormde voor Lyke de Vries de invalshoek om een aantal geschriften van de Rozenkruisers onder de loep te nemen.


Derek van Zoonen

Genot als proces van herstel

Een heel hoofdstuk aan een korte passage uit Plato’s Philebus wijden en toch een punt maken dat Plato in een nieuw daglicht zet. Dat is wat Derek van Zoonen nastreeft met zijn minutieuze analyses in zijn proefschrift. Ook al had Plato zeker kritiek op het hedonisme, de vader van de westerse filosofie is niet de anti-hedonist die onder meer door Nietzsche van hem gemaakt is. Derek laat zien dat je volgens Plato pas in de problemen komt, als je het genot als hoogste goed definieert en het in het centrum van je leven plaatst.


Silvia Ivani

Hoe niet-cognitieve waarden kunnen bijdragen tot betere kennis

Waardenvrije wetenschap is geen nastrevenswaardig ideaal. Sterker nog, politieke en sociale waarden kunnen een positieve invloed op wetenschappelijke kennis hebben, afhankelijk van de context waarin die waarden optreden. Een van de belangrijkste stellingen uit het proefschrift van Silvia Ivani is dat deze constatering het onderscheid tussen niet-cognitieve en cognitieve waarden niet echt strikt en nogal wazig is. Silvia werd geïnspireerd door de eye-opener dat feministische waarden in de wetenschap soms voor een doorbraak zorgen.


Joachim Nieuwland

Recht op gezondheid voor mens én dier

Een ‘veelsoortige’ visie op gezondheid is nodig als we toekomstige pandemieën willen voorkomen, zo stelt Joachim Nieuwland. Maar tot zo’n brede visie kom je volgens hem ook als je gezondheid op een principiëler niveau benadert. Honden, koeien, varkens en mens(apen) hebben volgens hem allemaal een moreel recht op gezondheid. Dat volgt uit een positieve invulling van dat recht: volgens Joachim is gezondheid niet alleen een recht dat niet geschonden mag worden, maar een voorwaarde voor mensen en andere dieren om waardevolle activiteiten te kunnen ondernemen.


Tamarinde Haven

‘Als filosoof bekijk ik sociaalwetenschappelijke theorieën met een zekere afstand’

Achteraf je onderzoeksvraag aanpassen, omdat er uit je studie andere resultaten voortkomen dan je aanvankelijk verwacht had. Ongewenste resultaten verzwijgen. Ideeën van collega’s jatten. Bewijsmateriaal vernietigen. Waarom doen wetenschappers dat? Tamarinde Haven wijdt er haar dissertatie aan. Ze combineerde hiervoor empirisch en filosofisch onderzoek.


2019

Jojanneke Vanderveen

Een waarschuwing aan idealistische politici

Voor idealist Jojanneke Vanderveen kunnen politieke veranderingen vaak niet snel genoeg gaan. Tegelijk is ze ervan overtuigd dat de weg naar verandering geplaveid is met compromissen. In een democratische samenleving verschillen mensen per definitie van mening. Met dat pluralisme dienen machthebbers rekening te houden. Pas dan is het gerechtvaardigd om maatregelen aan burgers op te leggen. Politici ontkomen er dan ook niet aan om water bij de wijn te doen. In haar proefschrift over politieke legitimiteit laat ze zien waarom dat zo belangrijk is.


Sjoerd Griffioen

Secularisatie als kritische dialoog met het religieuze verleden

Staan moderniteit en christendom haaks op elkaar of juist niet? Over die vraag woedde er in het naoorlogse Duitsland een hevig debat. Sjoerd Griffioen nam het Duitse ‘secularisatiedebat’ onder de loep en schreef er een vuistdik proefschrift over. Dat gaf hem de kans om zich met grote vragen uit de filosofie bezig te houden: Wat is moderniteit? Waar staan ‘de middeleeuwen’ voor? En is er vooruitgang mogelijk?


Roy Dings

Worstelen met de ambiguïteit van het zelf

De afgelopen jaren werd zelfmanagement een sleutelbegrip in de geestelijke gezondheidszorg. Maar het begrip roept ook de nodige vragen op: Wie is bijvoorbeeld dat ‘zelf’ dat gemanaged moet worden? Of: als er een psychische stoornis bij je wordt geconstateerd, wat doet dat met het beeld dat je van dat zelf hebt? Roy Dings schreef er een filosofisch proefschrift over, met de voeten in de psychiatrische klei.


Marjolein Lanzing

Self-tracking technologieën ondermijnen onze autonomie

Bijna iedereen gebruikt ze wel: self-tracking technologieën zoals stappentellers, de gezondheidsapps van Apple en Google, of de app Natural Cycles die vrouwen vertelt wanneer ze vruchtbaar zijn. Zonder erbij stil te staan, delen we op die manier persoonlijke informatie met technologiereuzen. Maar moeten we dat accepteren? Marjolein Lanzing schreef het eerste proefschrift over de ethiek van self-tracking apps, horloges en polsbandjes.


Frank van Caspel

Twee waardevolle brillen om naar de wereld te kijken

Al jaren breken filosofen zich het hoofd over de vraag hoe een mentale toestand menselijk gedrag kan veroorzaken. Hedendaagse denkers zijn van mening dat het mentale zijn grondslag heeft in het brein. Tegelijkertijd vinden ze het te kort door de bocht om te beweren dat mentale toestanden hetzelfde zijn als hersenprocessen. Maar als het mentale niet hetzelfde is als het brein, en het brein al ons gedrag lijkt te veroorzaken, wat doet het mentale er dan nog toe? Frank van Caspel denkt een uitweg uit de impasse gevonden te hebben.


Huub Brouwer

Pleidooi voor de herwaardering van verdienste

Met de publicatie van Een theorie van rechtvaardigheid (1971) van John Rawls verdween het begrip ‘verdienste’ naar de marges van de filosofie. Daarmee ging een belangrijk instrument verloren om de sociale waarde van onder andere – onbetaalde – zorg voor ouderen, schilderkunst of muziek te beoordelen en daar de juiste beloning tegenover te zetten. In zijn proefschrift pleit Huub Brouwer daarom voor een herwaardering van verdienste.