Door Bij Nader Inzien (redactie)

Onze sociale omgeving leert ons niet alleen dat we geluk moeten nastreven, maar ook wat ons gelukkig zou moeten maken. Suzanne Roes is één van de zes promovendi in de filosofie die, namens Bij Nader Inzien, hun onderzoek presenteren op Brainwash Festival. We stellen haar aan je voor via drie vragen.

1. Welke vraag wordt volgens jou te weinig gesteld?

We praten weinig over welke gevoelens we willen cultiveren. In Europa worden we opgevoed met het idee dat emoties gegeven zijn. We kunnen ze niet kiezen, we kunnen ze enkel ondergaan. Daardoor kun je alleen maar wel of niet in contact staan met die emoties. Maar dit idee klopt niet. Welke emoties we kunnen ervaren is grotendeels aangeleerd. Dit verklaart ook de grote cultuur- en genderverschillen als het om ons emotionele leven gaat. In plaats van te vragen wat iemand voelt, zouden we soms best mogen vragen: naar welke emotie wil ik toewerken? Of in het geval van een ouder: welke emoties wil ik dat mijn kind leert voelen en communiceren?

2. Heb je een tip om emoties beter te begrijpen?

Door emoties niet te reduceren tot een diep en onveranderbaar innerlijk, denk ik dat we de emoties van anderen beter kunnen begrijpen. We ervaren niet alleen onze emoties, maar vaak doen we een beroep op onze emoties omdat ze werken! In de woorden van de Amerikaanse filosoof Owen Flanagan: je voelt niet gewoon iets, maar je doet iets met emoties. We verzoenen, verzetten, passen ons aan of vrolijken iemand op. Mijn tip is dus om niet alleen te kijken naar de inhoud van de emoties van een ander, maar ook naar wat de emotie in jullie gesprek doet. Dat levert vaak meer antwoorden op dan alleen een diepe zoektocht in de ziel.

3. Welk boek zou je aanbevelen aan onze lezers die meer filosofisch inzicht willen krijgen in emoties?

“The Promise of Happiness” en “Queer Phenomenology” van Sara Ahmed zijn echte aanraders. Ahmed bekijkt in deze boeken de emoties van het (on)gelukkig zijn als een manier waarop we ons op de wereld richten. Onze sociale omgeving leert ons niet alleen dát we geluk moeten nastreven, maar ook wát ons gelukkig moet maken.

Denk bijvoorbeeld aan ouders die verdrietig zijn omdat hun queer kind niet voldoet aan de normen. “Ik wil gewoon dat je gelukkig bent”, zal vaak de boodschap zijn. Het kind richt zich volgens de omgeving op de verkeerde dingen om gelukkig te worden. Een ‘gevoelsalien’ ben je dan. Niet gelukkig worden van de juiste dingen wordt in het werk van Ahmed opeens een verzetsdaad.

Suzanne Roes is promovendus aan de Universiteit Antwerpen waar zij onderzoek doet naar arrogantie en woede. Momenteel werkt zij aan een boek over de politiek van vruchtbaarheid. Op Brainwash Festival (29 oktober) spreekt zij in het programma ‘Transformatieve emoties’ samen met Martha Claeys en Michiel Buis.