Door Helen de Cruz (Universitair hoofddocent Saint Louis University)

Game of Thrones is een behoorlijk gewelddadige serie (zie ook Jurriëns recente post), maar dit is niet de reden waarom kijker keer op keer geshockeerd zijn, zeker wat betreft de laatste twee episodes van het afgelopen seizoen. Waarom is deze reeks zo schokkend? De reden is dat de makers inspelen op de verwachting van de kijkers dat fictionele werelden  fundamenteel rechtvaardig zijn.

Snow Sansa


Uit onderzoek blijkt dat mensen intuïtief geloven dat de wereld een rechtvaardige wereld is (“just world beliefs” of “geloof in een rechtvaardige wereld”). Dit lijkt wel een heel bizar geloof gegeven de empirische realiteit waar we tegenaan kijken, maar er is behoorlijk wat onderzoek dat mensen dit wel degelijk geloven.

Zo blijkt, verontrustend, uit een klassieke studie dat mensen veel sympathieker staan tegenover een onschuldig slachtoffer wanneer dit slachtoffer uiteindelijk gecompenseerd wordt voor het kwaad dat haar is geschied, dan wanneer ze blijft verder lijden. Proefpersonen begonnen op den duur het slachtoffer de schuld te geven van wat haar gebeurd was. Dit is een vrij veel voorkomend mechanisme, victim blaming, waarmee mensen hun intuïtief geloof in een rechtvaardige wereld overeind houden. Er zijn ook andere mechanismes, zoals geloof in karma en reïncarnatie in Zuid-Aziatische religies: als je nu zoveel nare dingen overkomen, moet dat wel liggen aan iets dat je in een vorig leven hebt uitgespookt.

Keer op keer frustreert Game of Thrones ons intuïtief geloof in een rechtvaardige wereld: aardige, goede mensen gaan een vreselijk lot tegemoet. Uit onderzoek blijkt dat fictie dat meestal niet doet, wel integendeel. Mensen die meer fictie op televisie bekijken, dus TV series en films, hebben een hoger geloof in een rechtvaardige wereld dan mensen die hun televisie vooral gebruiken voor nieuws en andere feitelijke informatie – deze laatsten denken dat de wereld een akelige en gemene plek is. Doordat fictie de wereld zo vaak portretteert als rechtvaardig, met happy endings, geloven consumenten van fictie dat de wereld ook daadwerkelijk zo is, en verwachten ze dat fictie de wereld in die termen portretteert.

Niet zo in Game of Thrones – ik geef hier geen spoilers weg over de recente gebeurtenissen, maar algemeen kan je stellen dat zachtaardige, rechtvaardige mensen sterven op een afschuwelijke manier. Onaardige gemene mensen (zoals Koning Geoffrey), komen er vaak niet beter vanaf, maar het punt is dat kwaad iedereen treft – zowel de gemene als aardige personages. Dit is wat de show zo shockerend maakt, niet het feit dat er gemoord en verkracht wordt, maar wel dat het met iedereen kan gebeuren.

(deze blogpost verscheen in min of meer dezelfde vorm in het Engels in Philosophical Percolations).


Volg ons op

TwitterInstagramFacebook

Op de hoogte blijven per mail?

Wanneer wil je een e-mail ontvangen?

Steun ons

Doneer Word vriend

1 Comment

Comments are closed.