Door Bij Nader Inzien (redactie)
Door: Nora Timmermans (KU Leuven)
Het politiek filosofisch werk van de Italiaanse marxist Antonio Negri wordt wat stiefmoederlijk behandeld in academische kringen: er wordt weliswaar vaak (en vanuit alle mogelijke politiek filosofische hoeken) verwezen naar Negri en Hardt’s “bestseller” Empire (2000), maar de inhoud ervan wordt even zo vaak afgedaan als vulgariserend, naïef of onvoldoende theoretisch onderbouwd.
Negri’s boek Insurgencies (1999), de directe voorloper van Empire, heeft alles in zich om deze (voor)oordelen te ontkrachten. Ik raad iedereen aan het te lezen, al was het maar te proeven van Negri’s specifieke stijl: ‘il cattivo maestro’ bedient zich meesterlijk van een dens en bijna poëtisch taalgebruik, dat de lectuur allesbehalve droog – maar evenmin gemakkelijk – maakt.
Toegegeven, ik ben niet helemaal objectief op dit vlak, want Insurgencies was het allereerste boek dat ik als masterstudente filosofie van cover tot cover heb gelezen, en het bibliotheekexemplaar dat ik toen las, heb ik nog altijd in mijn bezit… Het boek heeft dus een persoonlijke waarde die niet helemaal rationaal te verklaren is.
Toch is de gehechtheid meer dan louter sentimenteel: zo uitdagend als Negri’s schrijfstijl is, zo simpel en briljant is de opvatting van constituerende macht die hij ontwikkelt doorheen dit boek: Negri definieert constituerende macht als de permanent aanwezige, menselijke capaciteit om te veranderen. Deze mogelijkheid kan niet teniet worden gedaan (ze is er altijd) en ze is het beginpunt van alle veranderingen op politiek, sociaal, economisch en cultureel vlak (ze is prioritair). Daarom heeft constituerende macht een ‘ontologisch’ karakter: de werkelijkheid begint bij de mogelijkheid om te veranderen. Of anders gezegd: dat wat is, is precies de mogelijkheid is om veranderen.
Het is geen eenvoudig boek, maar het lezen én het inzicht nadien zijn uitermate stimulerend. Het exemplaar van de filosofiebib van Leuven is te vinden op mijn kantoor.
Dit is een aflevering uit de rubriek ‘Een Kleine Ode Aan’. In ongeveer 250 woorden looft een Nederlandse of Vlaamse auteur een al dan niet vergeten filosofisch pareltje.