Op het eerste oog hebben feminisme en de klimaatcrisis weinig met elkaar te maken. De ongelijkheid tussen mannen en vrouwen is een sociaal probleem, terwijl…
Het natuurlijke is politiek
De ander is niet wat-ie lijkt
Wat zie je als je mij ziet? Gewoon een mens? En zo ja, wat voor één? Dit is een ode aan een groots idee: de…
Hoe te luisteren naar een ekster
Sinds vorige winter heeft een koppel eksters zijn toevlucht genomen in een boom voor mijn woning. Op een ochtend schrik ik bij het zien van…
Kan een muisklik een politieke daad zijn?
Traditioneel gebruiken we het woord als politiek wapen, maar tegenwoordig uiten velen hun politiek engagement met een klik. Een like, retweet of klik op een…
De Vergeten Cyborg
Je denkt vast te weten wat een cyborg is: een science fiction-achtige machine-mens. Helaas, je hebt het mis – in ieder geval als je daarmee…
De wil om (niet) te weten
Er was vorig jaar heel wat te doen rond ‘Spectrum10K’: een grootschalig onderzoek naar (onder meer) de genetische oorsprong van autisme. Vrijwel meteen na de…
De toekomst is geen schietschijf
Niet de speer maar de draagtas was de eerste menselijke uitvinding. Met dit filosofische inzicht herdacht speculatief fictieschrijver Ursula K. le Guin de manier waarop…
Het radicale idee dat moeders ook mensen zijn
Je zou denken dat moeders* in het feminisme van bij het begin meetelden, aangezien ze in ieders leven een rol spelen. Toch is dat niet…
Ondenkbaar maakt onzichtbaar
“Omdat je daar niet aan denkt.” Als een Nederlandse versie van Logan Roy reageert John de Mol in januari op de ontluisterende getuigenissen van seksueel…
Het economisch overzicht van Karl Polanyi
De Hongaars-Amerikaanse econoom Karl Polanyi gebruikte de term ‘overzicht’ om een aantal belangrijke vragen te stellen: Begrijpen wij de gevolgen van ons economisch handelen? Begrijpen…
Worden doe je nooit alleen
Filosofen willen al eens lange zinnen maken over het Zijn en de zijnden. Gilbert Simondon is een filosoof die hier de onzin van aantoont. Niet…
Dat doe ik ‘gewoon’
Mijn maag knorde zojuist. Knorde ik ook? Deed ik dat, dat knorren? Doen lijkt hier niet de beste omschrijving, maar toch was ik het, die…
Wat is jouw politieke verantwoordelijkheid?
Ben je verantwoordelijk voor de arbeidsomstandigheden in kledingfabrieken in Bangladesh? Voor extreem weer in de wereld als gevolg van klimaatverandering? Jij bent niet de oorzaak…
Het genot om even niemand te zijn
“Voor het eerst in de geschiedenis bouwen mensen stelselmatig betekenisloze plekken”, zo schreef filosoof Eugene Victor Walter eind jaren tachtig in zijn boek Placeways. Hij…
Ode aan de burgerdeugd
In de Nederlandse taal is ‘burgerlijk’ geen populair woord, allerminst in studentenkringen. De eerste uitleg van ‘burgerlijk’ door de Van Dale luidt: eenvoudig als een…
Waarom het niet uitmaakt of de wereld gedetermineerd is
Als er iets misgaat met je computer, probeer je wat je net gedaan hebt, nog eens. Helaas zitten computers zo in elkaar dat als jij…
Zijn sommige dieren net mensen?
Keer op keer blijkt: vermogens die we ooit als ‘typisch menselijk’ zagen, blijken na zorgvuldig onderzoek óók in andere diersoorten aanwezig te zijn. Tenminste, dat…
Jij hebt geen ‘mind’
En ik ook niet. Mooi toch? Dan kunnen we ook niet out of our minds zijn. Mocht je nu denken ‘dat heb ik wél!’, dan…
Vergroot je denkkracht
Als het even kan, besteden we graag allerlei moeilijke taakjes uit. Wat als dat ook zou kunnen met lastige denkstappen of berekeningen? Stel je moet…
Ervaring in een onvoltooide wereld
“Maar we hebben toch alleen toegang tot de wereld in ons hoofd?” vroeg mijn zwager. “De echte wereld zullen we nooit kennen.” Ik kon mijn…
Hume’s guillotine
“Ja, er zijn slechts twee biologische seksen. Nee, dit betekent niet dat elk levend wezen één van de twee hoeft te zijn.” Zo opent de…
De dosis maakt het medicijn
Stel, je belandt met een Covid-19 infectie in het ziekenhuis en de arts behandelt je met een geneesmiddel. Zal de arts je dan zoveel mogelijk…
Je bent wie je bent door je herinneringen
Wat maakt iemand tot de persoon die hij of zij is? In zijn Essay Concerning Human Understanding uit 1690 beredeneerde de Engelse filosoof John Locke…
De mens is haar verlangen
De mens is haar verlangen, aldus het roemruchte boek Anti-Oedipus van Gilles Deleuze en Félix Guattari. ‘Verlangen’ is volgens Deleuze en Guattari iets anders dan…
Le deuxième sexe, moi non plus
Le Deuxième Sexe (1949), het magnum opus van Simone de Beauvoir, is een ware life changer. Op maatschappelijk niveau, vanwege de bijdrage die de studie…
Tijd voor reflectie: Reflectie op tijd
“Het is beslist waar, zoals de filosofen zeggen, dat het leven achterwaarts moet worden begrepen. Maar ze vergeten de andere kwestie: dat het leven voorwaarts…
Lof der onmogelijkheid
De wetenschap stormt van succes naar succes, de technologie serveert mirakels. De media zijn vol van ‘can do’ nieuws en optimistische toekomstkijkers. Vanwaar toch die…
De gelijkschakeling
De idee ‘gelijkschakeling’ is een groot idee en het begrip verdient daarom algemene bekendheid. De term komt in omloop ter aanduiding van de wetten waarmee…
Een kleine ode aan een groots probleem
Het verleden ligt vast, de toekomst is open, maar sommige dingen blijven hetzelfde. Althans, dat nemen we aan. Tot nu toe maakten lichamelijke oefeningen mijn…
Fairness
Verkiezingen, verdelingen en spelletjes: allen moeten ze fair zijn. Maar wat is fair? In de Westerse filosofie wordt deze vraag voor het allereerst beantwoord door Aristoteles: “Fairness vereist dat gelijken…
Tegen medelijden
Een ode is een vurig betoog voor een idee of ding. Minstens zo interessant is het echter wanneer iets vurig bestreden wordt. Een meester in…
Misschien is niets geheel waar, en zelfs dát niet
Op 17 februari vond in De Nieuwe Kerk in Amsterdam de officiële opening plaats van het Multatuli-jaar. Hierbij werd door koning Willem-Alexander een steen onthuld…
Een kleine ode aan het grootste idee
Dit is een ode aan misschien wel het grootste idee van allemaal: God. In ieder geval als we Anselmus van Canterbury mogen geloven. In zijn…
De gevaren van specialisatie
Apart from detail, and apart from system, a philosophic outlook is the very foundation of thought and of life. The sort of ideas we attend…
Tafels, stoelen en bierpullen in plaats van punten, lijnen en vlakken
“Man muß jederzeit an Stelle von ‘Punkte, Geraden, Ebenen’, ‘Tische, Stühle, Bierseidel’ sagen können.” Vrij vertaald: In plaats van “punten, lijnen, vlakken”, moet men ook…
Waarheid, waar ben je?
De waarheid heeft het zwaar in dit post-truth era. Tot grote vreugde van autocratische brulapen leven we in een tijd waarin spectaculaire onzin wint van…
Deze zin is niet bewijsbaar
Groots idee: De onvolledigheidsstellingen van Gödel In de wiskundige logica is er een groot verschil tussen uitspraken die waar zijn en uitspraken die we daadwerkelijk…
De citadel en het verkeerslicht
Stiekem is dit een ode aan twee grootse ideeën, die gaan over dezelfde vraag: hoe bepaal je “hoe vrij” iemand is? In zijn beroemde essay…
Technologie is niet waarde-neutraal
Technologie werd tot halverwege de 20e eeuw gezien als een neutraal instrument. Met een hamer, bijvoorbeeld, kun je op een spijker slaan maar ook op…
Het idee van prima facie plichten van W.D. Ross
Stel je bent een chirurg op de spoedeisende hulp. Je houdt het belang van geïnformeerde toestemming hoog in het vaandel. Op een avond komt er…
Zelfbedrog is niet bijzonder
Mensen houden zichzelf voor de gek: ons eigen gedrag weten we altijd te rechtvaardigen en vervelend nieuws krijgt steevast een andere interpretatie. Dát mensen zichzelf…
Metaforen die ons vormen
In 2016 sprak Wilders in de Tweede Kamer over ‘een asieltsunami’ van ’testosteronbommen’. Sindsdien lijken deze termen gemeengoed. Waarin zit de functie en kracht van…
‘Soft-Headed Girl Stuff’ of filosofie?
Lange tijd was racisme geen enkel probleem. Maar ook de meest hardnekkige ideeën kunnen veranderen. Wanneer je vanuit een nieuw perspectief over een bestaand –…
Sommige ideeën zijn zo groot dat je ze mist wanneer je erover nadenkt.
De Engelse filosoof Bernard Williams (1929-2003) had zo’n idee. Een van de centrale vragen binnen de ethiek is: hoe moet ik leven? Welke handeling is…
Speciesisme is fout
Als hond Pip naar de dierenarts gaat krijgt ze een verdoving als er een ingreep wordt gedaan. En als we horen dat haar baasjes haar…
De oorspronkelijke positie van John Rawls
Beeld je in dat je aan extreem, maar tijdelijk geheugenverlies lijdt. Er ligt, als het ware, een sluier van onwetendheid over je geheugen. Je weet…
Dialoog over de oneindigheid van de liefde door Tullia d’Aragona
Geïnspireerd door Plato’s Symposium waren ‘liefdesdialogen’ in de vijftiende en zestiende eeuw een belangrijk genre binnen de westerse filosofie om ethische, politieke, metafysische en zelfs…
Kaas door Willem Elsschot
Als kind haatte ik lezen. Ik kon maar niet begrijpen waarom mensen een boek ter hand nemen terwijl er ondertussen heel wat andere zaken te…
Hannah Arendt's 'Het zionisme bij nader inzien'
“Het zionisme bij nader inzien” (1978) van de Joodse Duits-Amerikaanse filosofe Hannah Arendt (1907-1975) is om meerdere redenen bijzonder. Vol verbazing constateerde ik hoe visionair…
Queer Phenomenology door Sara Ahmed