Door Ymko Braaksma (Promovendus Rijksuniversiteit Groningen)

Wie wordt opgeleid tot wetenschapper wordt een gezond respect voor bewijsmateriaal bijgebracht. Data zijn heilig, bronverwijzing is onontbeerlijk.

Deze opvatting is van grote waarde gezien de doelen die de wetenschap zichzelf stelt. Maar wat binnen de academie wenselijk is kan daarbuiten hinderlijk zijn. Dat is wat William James laat zien in ‘The Will to Believe’.

In ons leven doen zich situaties voor waarin wij ons niet kunnen veroorloven om op afdoende bewijs te wachten. We móéten besluiten, lang voordat we een wetenschappelijk acceptabele afweging kunnen maken. En wachten op meer data is soms net zo risicovol als handelen op basis van te weinig informatie.

Stel, Marietje heeft een vaste baan, maar stuit op een innovatief idee dat haar sector op zijn kop kan zetten. Althans, dat is haar intuïtie, ondanks een marktonderzoek met neutrale uitkomst. Om het idee daadwerkelijk te testen zal Marietje er veel tijd in moeten steken. Moet ze haar baan opzeggen en voor zichzelf beginnen? Of moet ze toch voor haar baas blijven werken en het idee laten varen? Beide opties zijn risicovol.

Maar, zou James zich retorisch afvragen, heeft Marietje in dit geval niet het volste recht om te geloven dat haar bedrijf zal slagen? Heeft ze niet het recht om zelf te bepalen welk risico ze neemt? En is Marietjes overtuiging niet zelfs een cruciale voorwaarde om haar idee überhaupt tot een succes te maken?
Aldus de les van James: In vrijwel iedere situatie moeten we de stelregel van de wetenschap volgen, en ons oordeel opschorten bij gebrek aan bewijs. Maar in uitzonderlijke gevallen, zoals dat van Marietje, hebben we het recht om te geloven, ook als we voor dat geloven niet voldoende ondersteuning hebben.

Dit is een aflevering uit de rubriek ‘Een Kleine Ode Aan’. In ongeveer 250 woorden looft een Nederlandse of Vlaamse auteur een al dan niet vergeten filosofisch pareltje.


Meer:

Volg ons op

TwitterInstagramFacebook

Op de hoogte blijven per mail?

Wanneer wil je een e-mail ontvangen?

Steun ons

Doneer Word vriend