Door Alicja Gescinska (Schrijfster, docent, tv-maker)

Als filosofie de kunst van de twijfel is, is de Poolse filosoof Leszek Kolakowski een onbetwiste grootmeester. Kolakowski bracht een groot deel van zijn leven in Oxford door en schreef essays in het Engels, Pools en Frans die tot de beste van de twintigste-eeuwse filosofie behoren. Bovenal was hij iemand die de moed bezat om alles te herzien, vooral zijn eigen opvattingen. De socratische twijfel was zijn middel om dogmatisme in anderen en vooral in zichzelf weg te werken.

Heel toepasselijk is dan ook de titel van één van zijn latere essaybundels, die alleen al omwille van de heerlijk zelfrelativerende, ironiserende titel een kleine ode waard is: My Correct Views on Everything (2005). In de bundel fileert hij het dogmatisch denken eigen aan de grote ideologieën en schrijft hij met een voor filosofen zeldzaam gevoel voor humor over vrijheid, verantwoordelijkheid, waarheid en andere grote thema’s.

Het laatste essay uit de bundel is de kroon op het werk en heet De grote encyclopedie van de filosofie en de politieke wetenschappen. Het telt welgeteld drie bladzijden. De lemmata ordent Kolakowski willekeurig – in ‘deconstructivistische’ alfabetische volgorde. Metafysica vat hij bondig samen als een draaien om de vraag of iets bestaat of niet bestaat. De omschrijving voor fysica is zowaar nog bondiger: “zie Metafysica (maar laat de “meta” weg)”. Theologie is de wetenschap van de theologie, vooral bedoeld om aan te tonen dat de theologie heel wijs is. Bij Freud staat enkel dat alle mensen vanaf hun geboorte blijkbaar alleen maar willen copuleren. Het lemma cirkelredenering houdt het bij “zie Circulus vitiosus”. Bij het lemma Circulus vitiosus lezen we… “zie Cirkelredenering”.

Al lachend zegt de filosoof de waarheid, soms toch. En met een zekere terughoudendheid: een echte filosoof declameert zijn inzichten niet met gebalde vuist, maar met een hand die zachtjes trilt van twijfel. Daaraan herinnert ons Kolakowski, zowel met wat hij dacht als hoe hij het dacht.

Dit is een aflevering uit de rubriek ‘Een Kleine Ode Aan’. In ongeveer 250 woorden looft een Nederlandse of Vlaamse auteur een al dan niet vergeten filosofisch pareltje.


Meer:

Volg ons op

TwitterInstagramFacebook

Op de hoogte blijven per mail?

Wanneer wil je een e-mail ontvangen?

Steun ons

Doneer Word vriend

1 Comment

  1. Nooit met ‘gebalde vuist’, wel eens met luidere stem,misschien juist omdat ik vrouw ben. DE TWIJFEL is soms zo groot dat m’n EVENWICHT IN BEWEGING wordt gebracht en soms pas dagen later hersteld is. TWIJFELEN is AFTASTEN, KANSEN GEVEN, ZOEKEN, en dat is mijns inziens de beste weg. Het Leven is immers een SCHOOL. En nodigt ook tot EEUWIG ZWIJGEN uit. Van Harte, Greet Van Baelen

Comments are closed.